Theo thống kê của Hải quan Việt Nam, trong 7 tháng năm 2024, Việt Nam đã xuất khẩu 421,5 ngàn tấn hạt điều, trị giá 2,36 tỷ USD (tăng 25,8% về lượng và tăng 21,6% về trị giá so với cùng kỳ năm 2023).
Giá xuất khẩu hạt điều trung bình của Việt Nam trong 7 tháng năm 2024 đạt mức 5.611 USD/tấn (giảm 3,3% so với cùng kỳ năm 2023).
Việt Nam thu về 2,55 tỷ USD từ xuất khẩu hạt điều nhân
Trong 7 tháng năm 2024, xuất khẩu hạt điều của Việt Nam sang các thị trường truyền thống và tiềm năng như: Mỹ, Trung Quốc, Hà Lan, Nga, Pháp... đều tăng trưởng khả quan so với cùng kỳ năm 2023.
Việt Nam hiện đứng vị trí số 1 thế giới về xuất khẩu hạt điều. Năm 2024, ngành điều Việt Nam đặt mục tiêu xuất khẩu đạt kim ngạch 3,8 tỷ USD (tăng 200 triệu USD so với năm 2023).
Tuy nhiên, khoảng 90% nguyên liệu phục vụ sản xuất của ngành điều Việt Nam là nhập khẩu từ châu Phi và Campuchia. Lý do, nguồn cung nguyên liệu nội địa của nước ta khá khiêm tốn do diện tích trồng bị thu hẹp.
Theo dữ liệu từ Tổng cục Hải quan, 7 tháng đầu năm 2024, Việt Nam đã nhập khẩu hơn 1,78 triệu tấn hạt điều thô, trị giá hơn 2,1 tỷ USD (tăng 2,5% về lượng và tăng 0,6% về trị giá so với cùng kỳ năm 2023).
Còn tính từ tháng 1 đến ngày 15/8, nước ta đã chi ra gần 2,3 tỷ USD để nhập khẩu khoảng 1,88 triệu tấn hạt điều thô, tăng nhẹ so với cùng kỳ năm ngoái.
Việc phụ thuộc quá lớn vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu khiến ngành điều Việt Nam gặp không ít khó khăn.
Điển hình, đầu năm nay, giá loại hạt này tăng phi mã, nhà cung cấp đòi tăng giá theo hoặc xù đơn hàng, khiến các nhà máy sản xuất điều trong nước lao đao vì thiếu nguyên liệu.
7 tháng đầu năm 2024, Việt Nam đã nhập khẩu hơn 1,78 triệu tấn hạt điều thô, trị giá hơn 2,1 tỷ USD
Mới đây, Hội Điều Bình Phước phải kêu cứu vì tình trạng hàng kém chất lượng mạo danh thương hiệu điều của tỉnh này bán tràn lan trên mạng.
Cụ thể, các sản phẩm giá rẻ là hạt điều nhập khẩu vụ cũ, kém chất lượng. Trong đó, có nhiều hạt sâu, mốc nhân bên trong, không còn mùi vị đặc trưng và có thể ảnh hưởng tới sức khỏe người tiêu dùng; đồng thời ảnh hưởng đến thương hiệu điều Việt Nam.
Tuy nhiên Việt Nam - quốc gia đứng đầu thế giới về xuất khẩu điều - lại gia tăng nhập khẩu điều thô, khiến người trồng điều khó tiêu thụ sản phẩm, giá thu mua hạt điều tươi trong nước giảm.
Giá điều nội địa khó cạnh tranh với hàng nhập khẩu, thu nhập không đảm bảo nên nhiều nông dân ngậm ngùi chặt bỏ điều để chuyển sang cây trồng khác.
Thực trạng trên khiến diện tích cây trồng này ở nước ta giảm dần đều qua từng năm. Cụ thể, từ 440.000ha năm 2007, đến năm 2022 tổng diện tích điều cả nước giảm còn 305.000ha. Năm 2023, diện tích điều giảm còn 300.000ha, sản lượng đạt 347.600 tấn.
Tại đại hội Hiệp hội Điều Việt Nam nhiệm kỳ 2021-2026, Vinacas lo ngại vị trí dẫn đầu chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị điều toàn cầu của Việt Nam bị lung lay và chắc chắn sẽ mất nếu chúng ta không thay đổi chiến lược sản xuất và phụ thuộc quá nhiều vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu.
Lý do gần đây, các nước trồng điều ở châu Phi và Campuchia chủ trương phát triển công nghiệp chế biến nội địa, giảm dần xuất thô. Vì vậy, họ đưa ra nhiều chính sách ưu đãi, thu hút đầu tư các nhà máy chế biến điều.
Với điều thô xuất khẩu, các nước giám sát chặt giá xuất khẩu tối thiểu, áp thuế suất cao; ngược lại miễn thuế cho điều nhân xuất khẩu…
Nghịch lý là Việt Nam - quốc gia đứng đầu thế giới về xuất khẩu điều - lại gia tăng nhập khẩu điều thô, khiến người trồng điều khó tiêu thụ sản phẩm, giá thu mua hạt điều tươi trong nước giảm.
Giá điều nội địa khó cạnh tranh với hàng nhập khẩu, thu nhập không đảm bảo nên nhiều nông dân ngậm ngùi chặt bỏ điều để chuyển sang cây trồng khác.
KHÁNH LINH (t/h)
