Những tài liệu này, với thời gian soạn thảo từ tháng Hai tới tháng Ba vừa rồi, liệt kê nhiều yếu điểm quân sự từ phía Ukraine khi Kyiv chuẩn bị cho một cuộc phản công mùa Xuân chống lại Nga.
Nhiều tài liệu mật cảnh báo, hệ thống phòng không tầm trung của Ukraine sẽ “hoàn toàn mất đi khả năng tác chiến trước tháng 5/2023” và nhận định rằng Nga có thể sẽ sớm chiếm ưu thế trên không, đồng thời Ukraine sẽ mất đi khả năng tập trung lực lượng trên mặt đất để thực hiện một cuộc phản công.
Các tài liệu này cũng nhấn mạnh các vấn đề nhức nhối trong lực lượng tấn công của Nga, đồng thời phỏng đoán rằng về một tình thế bế tắc giữa hai phe trong tương lai gần.
Một tài liệu mật cho biết: “Chiến dịch của Nga tại vùng Donbas rất có thể sẽ dẫn tới tình thế bế tắc, dập tắt mục tiêu chinh phục toàn vùng này trong 2023 của Moscow".
Các quan chức hiểu rõ về vấn đề này đã cho CNN biết, những tài liệu rò rỉ dường như là một phần trong bộ tài liệu giao ban tình báo hàng ngày được chuẩn bị cho các lãnh đạo cấp cao của Lầu Năm Góc, bao gồm Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Mỹ, Đại tướng Mark Milley.
Vụ rò rỉ tài liệu lần này, bao gồm nhiều tài liệu tuyệt mật, chỉ ra một điểm yếu an ninh quốc gia nghiêm trọng. Bộ Tư pháp Mỹ đã bắt đầu một cuộc điều tra hình sự nhằm truy tìm cá nhân đã rò rỉ những tài liệu trên trong khi Lầu Năm Góc đang điều tra về ảnh hưởng của vụ việc đối với an ninh quốc gia Mỹ. Bên cạnh những đánh giá về xung đột ở Ukraine, những tài liệu rò rỉ cũng bao gồm các thông tin tình báo thu thập về các nước đồng minh và đối thủ.
Cựu Trung tướng Mark Hertling, hiện là nhà phân tích an ninh quốc gia và quân sự của CNN, cho biết, những thử thách Ukraine gặp phải trong kế hoạch chuẩn bị phản công đã được các phía biết rõ nhiều tuần qua, bao gồm nhu cầu tích hợp các thiết bị và binh lính mới hay đảm bảo chuỗi cung ứng đủ khả năng phục vụ cho chiến dịch. Ông cho rằng những tài liệu rò rỉ này sẽ không thay đổi kế hoạch của Chính phủ Kyiv.
Ông cho biết: “Tôi chưa thấy chi tiết nào trong các tài liệu rò rỉ có thể khiến một chỉ huy phải thay đổi kế hoạch. Nó mang lại cho Nga một số thông tin như vị trí một số đơn vị hay trang thiết bị và đạn dược, những thông tin mà tôi tin rằng Nga đã biết rồi.”
Các quan chức Mỹ cảnh báo, cuộc chiến có thể kéo dài
Nhìn chung các đánh giá trong tài liệu về cuộc chiến tại Ukraine khớp với lời phát biểu của giới chức Mỹ, bao gồm các quan chức cấp cao trong Chính quyền Biden, cho biết cuộc xung đột này có thể sẽ kéo dài nhiều tháng và thậm chí lâu hơn.
Nhưng, những đánh giá chi tiết và rành mạch về cuộc chiến này đã được trình bày rõ ràng trong những trang thuyết trình về thử thách mà Ukraine gặp phải, ngay cả khi quốc gia này đã gặt nhiều thành công sau hơn một năm diễn ra xung đột.
Thành viên của một quốc gia trong Liên minh Tình báo Ngũ Nhãn tiết lộ với CNN rằng việc thông tin chiến sự tại Ukraine bị rò rỉ có thể dẫn tới bất lợi cho quốc gia này trên chiến trường. “Ukraine sẽ khó giành được lợi thế, nhưng việc các đánh giá nội bộ của Mỹ bị rò rỉ chỉ ra khả năng cuộc xung đột sẽ bế tắc và kéo dài cả năm không giúp được gì cho họ".
Các quan chức Mỹ và Ukraine đã công khai đánh giá thấp tầm quan trọng của những tài liệu mật bị rò rỉ này.
Theo lời Bộ trưởng ngoại giao Ukraine Dmytro Kuleba, sau khi các tài liệu mật bị rò rỉ, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã đảm bảo Ukraine sẽ nhận được sự ủng hộ dứt khoát của Mỹ.
Trong bài đăng trên Twitter, ông Kuleba đã tiết lộ rằng trong một cuộc gọi vào thứ Ba, ông Blinken “đã tái khẳng định thái độ ủng hộ dứt khoát của Mỹ và phản đối những nỗ lực gây ra sự hoài nghi về khả năng Ukraine chiến thắng trên chiến trường". Ông cũng nhận xét rằng “Mỹ sẽ tiếp tục là đối tác đáng tin cậy của Ukraine, tập trung để đạt được chiến thắng và giành lại hòa bình mà chúng tôi xứng đáng nhận được".
Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba. Ảnh. Reuters
Trong một buổi họp báo vào ngày thứ Ba, Thư ký Bộ Quốc phòng Lloyd Austin cho biết, Bộ sẽ “lật tìm từng hòn đá cho tới khi tìm ra nguồn rò rỉ” các tài liệu tình báo này.
CNN đã kiểm tra 53 tài liệu rò rỉ, tất cả trong số đó có vẻ đã được soạn thảo trong khoảng thời gian từ giữa tháng 2 tới đầu tháng 3 vừa rồi.
Ít nhất một tài liệu có vẻ đã bị sửa đổi nội dung, như đã đưa tin trên CNN, với nội dung liệt kê số liệu thương vong của Nga và Ukraine, số thương vong từ phía Nga bị giảm hơn một nửa trước khi được lan truyền trên các kênh Telegram ủng hộ Nga.
Các quan chức Mỹ nhìn nhận phần lớn các tài liệu rò rỉ là có thật. Một nguồn tin thân cận với ông Zelensky đã nói với CNN rằng Ukraine đã phải thay đổi một số kế hoạch quân sự sau vụ rò rỉ này.
Chủ tịch Ủy ban Tình báo của Hạ viện Mỹ ông Mike Turner đã phát biểu với Jake Tapper của CNN vào thứ Hai vừa rồi: “Những tài liệu này có nội dung không đột biến. Chúng chỉ mang lại cái nhìn về sự kiện trong một thời điểm nhất định. Cả Mỹ lẫn Ukraine đều có khả năng thay đổi kế hoạch hoạt động và phương pháp tiếp cận các vấn đề gặp phải, và chúng tôi tin rằng Ukraine có đủ thời gian để thực hiện các bước cần thiết".
Một số tài liệu mới cũng đã xuất hiện thêm. Trang Washington Post trong thứ Hai vừa rồi đã đưa tin về một tài liệu rò rỉ mới với các đánh giá không mấy khả quan trong tháng Hai vừa rồi. Đó là các khó khăn về quân đội, đạn dược và trang thiết bị có thể khiến Ukraine không đạt được các mục tiêu trong kế hoạch phản công mùa Xuân.
Một tài liệu từ tháng Hai cũng cho biết, Mỹ đánh giá Ukraine có thể thành lập 12 lữ đoàn cho cuộc phản công mùa Xuân, trong đó 3 lữ đoàn được huấn luyện tại Ukraine và 9 lữ đoàn được huấn luyện, trang bị bởi Mỹ. Theo hồ sơ này, 6 lữ đoàn sẽ sẵn sàng trước cuối tháng Ba và 6 lữ đoàn còn lại sẽ sẵn sàng trước cuối tháng Tư.
Các tài liệu bị rò rỉ bao gồm một bản đồ chi tiết các vị trí chiến đấu, thông số binh lính đã bị hạ gục và bị thương cùng với ước tính số lượng xe tăng, máy bay phản lực chiến đấu và các hệ thống vũ khí khác được đưa ra chiến trường cũng như bị phá hủy.
Một trang thuyết trình đưa ra mốc thời gian dự kiến khi Ukraine sẽ bị phủ trong băng giá cũng như bị ngập bùn và thời gian phù hợp để di chuyển.
Bên cạnh đó cũng bao gồm các đánh giá về lực lượng Ukraine tại Bakhmut, nơi đã xảy ra nhiều cuộc đụng độ dữ dội nhất giữa hai phe trong năm 2023. Trong một tài liệu được cập nhập vào tháng Hai, các đánh giá tình báo đưa ra chi tiết cụ thể về những ngôi làng mà quân đội Ukraine đã rút lui và các vị trí Ukraine vẫn đang kiểm soát.
Nguyễn Quang Minh (theo CNN)
