Chuyến viếng thăm châu Á kéo dài một tuần của phó Tổng thống Mỹ Joe Biden tới Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc sẽ bắt đầu vào hôm nay 3/12. Đây là chuyến viếng thăm cấp cao nhất từ các nhà lãnh đạo Mỹ tới Châu Á - Thái Bình Dương kể sau biến cố khủng hoảng ngân sách gần đây.
Sự kiện này thu hút sự chú ý rất lớn từ cộng đồng quốc tế do nó diễn ra đúng vào thời điểm mà các căng thẳng về tranh chấp Hoa Đông tăng cao do Trung Quốc tự ý thiết lập vùng "nhận dạng phòng không" ADIZ ngày 23/11 vừa qua.
 |
Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong một cuộc gặp. Ảnh: Reuters |
Chuyến đi này của Phó Tổng thống Joe Biden nhắm tới nhiều mục tiêu khác nhau, nhưng về cơ bản là nhấn mạnh lại tầm quan trọng của khu vực trong chính sách đối ngoại của nước Mỹ. Cuộc khủng hoảng ngân sách, kéo theo đó là việc Tổng thống Barrack Obama không thể thực hiện các chuyến thăm Châu Á như cam kết, phần nào làm giảm uy tín và mức độ cam kết chính sách của Washington tại khu vực. Nhiệm vụ của ông Biden lần này sẽ là cố gắng tái khẳng định, tái định hướng, xoa dịu đồng minh và phần nào "thăm dò" động thái chính sách của Trung Quốc tại khu vực.
Những mục đích chính của chuyến đi lần này là nhắm tới hoàn thành Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) mà Nhật Bản nằm trong số các nước đang đàm phán; khẳng định lại với đồng minh Hàn Quốc về việc thiết lập một bán đảo Triều Tiên phi hạt nhân; gia tăng thực hiện FTA giữa Hoa Kỳ - Hàn Quốc; đóng góp vào việc giảm thiểu căng thẳng và gia tăng ngoại giao ở biển Hoa Đông và biển Đông; củng cố mối quan hệ kinh tế với Trung Quốc sau Hội nghị Trung ương 3; và bao trùm lên tất cả là thúc đẩy những vấn đề liên minh quan trọng ở Nhật Bản và Hàn Quốc.
Có thế thấy, đây là bước đi đầu tiên nhằm khẳng định lại uy tín và vị thế của Mỹ như là một cường quốc hàng đầu khu vực. Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Susan Rice vào ngày 20/11 đã xác lập những bước đi cụ thể tiếp theo trong chiến lược quay trở lại châu Á của Washington, với trọng tâm là tăng cường quan hệ với các đồng minh.
Có thể kể đến như việc Mỹ tuyên bố sẽ ủng hộ Tokyo thiết lập Hội đồng an ninh quốc gia; hay tiếp tục khẳng định việc sẽ "rộng cửa" trong quá trình đàm phán hạt nhân với Triều Tiên, nhưng sẽ sử dụng các chính sách cứng rắn nếu cần thiết. Trong chuyến thăm này, ông Biden chắc chắn cũng sẽ khẳng định lại với người Nhật rằng Hiệp ước an ninh Mỹ - Nhật tồn tại hơn 50 năm qua vẫn còn nguyên vẹn và có đầy đủ hiệu lực kể cả tại khu vực tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư
Bên cạnh những mục tiêu đã được đề cập, phó Tổng thống Joe Biden còn có một nhiệm vụ quan trọng khác là thảo luận trực tiếp với những nhà làm chính sách ở Bắc Kinh về tuyên bố đơn phương của Trung Quốc về ADIZ ở biển Hoa Đông. Đây được coi là một nhiệm vụ mới và đầy thách thức của Biden, nhưng lại được coi là rất phù hợp do Phó Tổng thống vốn có mối quan hệ cá nhân tốt với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Theo các quan chức cấp cao chính quyền Obama, Joe Biden sẽ nhấn mạnh vào việc "giảm bớt căng thẳng khu vực" và truyền đạt mối quan tâm về "sự rõ ràng trong những ý định thực hiện các bước đi sắp tới" của Trung Quốc, mà theo những gì quan chức cấp cao của chính quyền Obama gọi là "hành vi mới nổi của Trung Quốc gây lo ngại ở khu vực láng giềng và đặt ra câu hỏi về cách Trung Quốc thực hiện ở không gian quốc tế, và cách Trung Quốc giải quyết với những khu vực tranh chấp."
Tuy nhiên theo Jia Qingguo, giáo sư tại Trường Nghiên cứu Quốc tế thuộc Đại học Bắc Kinh, một giải pháp ngay lập tức cho vấn đề ADIZ là khó khả thi và "Trung Quốc sẽ trả lời ông Biden rằng việc thiết lập ADIZ là một hành vi được coi là tiêu chuẩn tại hơn 20 quốc gia, vậy tại sao phải ồn ào về chuyện này?".
Rõ ràng mối quan hệ với Trung Quốc sẽ được giới truyền thông và học giả chú ý, khi cạnh tranh Mỹ - Trung sẽ là đặc điểm chính trị nổi bất trong giai đoạn hiện nay. Jin Canrong, một nhà khoa học chính trị tại Đại học Nhân dân tại Bắc Kinh, cho rằng chuyến thăm của ông Biden có khả năng đề cập tới các căng thẳng của Trung Quốc với các nước láng giềng, song vấn đề quan trọng nhất vẫn là quan hệ chiến lược Mỹ - Trung.
Một quan chức cấp cao tại Washington cũng đã tuyên bố về việc hai bên sẽ cố gắng "tìm ra những cách thức để hai cường quốc lớn Mỹ và Trung Quốc có thể xây dựng một kiểu quan hệ khác ở thế kỷ 21". Cũng theo giáo sự Jia, bên cạnh vấn đề về căng thẳng lãnh thổ, hai bên cũng nên tập trung vào các mối quan hệ khác như kinh tế, thương mại...
Thuận Phương - Uyên Uyên (Irys/Vietnamnet)
