3 thách thức với phương tiện xanh
Chia sẻ tại tọa đàm "Hà Nội làm gì để xanh hóa xe buýt?" chiều ngày 28/11, ông Phạm Đình Tiến - Trưởng Phòng Kế hoạch - Vận hành, Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng Hà Nội cho biết, tỉ lệ sử dụng phương tiện năng lượng xanh của Hà Nội hiện nay khoảng 13,6%. Con số này còn khiêm tốn so với những mục tiêu, kỳ vọng đặt ra.
“Qua hơn 1 năm được đưa vào sử dụng, phương tiện xe buýt xanh được người dân và hành khách đi buýt đều ủng hộ, đánh giá cao về chất lượng dịch vụ. Xe buýt vận hành êm ái, không dầu mỡ, khí thải, bên trong có hệ thống âm thanh, đèn led, thái độ nhân viên lịch sự, thân thiện.
Thống kê cho thấy với 9 tuyến vận hành xe buýt điện, sản lượng đạt được năm 2023 khoảng 19,6 triệu lượt hành khách, tăng 16,9% so với kế hoạch năm 2023 và tăng 136% so với cùng kỳ”, ông Tiến cho biết.
Ông Phạm Đình Tiến - Trưởng phòng Kế hoạch & Vận hành, Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng Hà Nội (Ảnh: BGT).
Tuy nhiên, ông Phạm Đình Tiến cũng đánh giá, việc chuyển đổi phương tiện xe buýt sang phương tiện xanh, sạch hiện đang vấp phải một số khó khăn, thách thức.
Thứ nhất là nguồn vốn đầu tư. Theo tính toán, chi phí đầu tư phương tiện xanh cao gấp 2,4 lần so với xe buýt truyền thống sử dụng diesel. Mức đầu tư lớn như vậy sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến nguồn lực của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, việc chuyển đổi mô hình cũng đòi hỏi nguồn lực đầu tư cơ sở hạ tầng rất lớn, như việc đầu tư hệ thống trạm sạc điện, hệ thống trạm biến áp, nguồn cấp điện, hệ thống điều khiển.
Thứ hai là việc chuyển đổi sang phương tiện xanh đòi hỏi việc triển khai đồng bộ quy hoạch điện từ trạm sạc, trạm cấp nhiên liệu, chiến lược xây dựng hạ tầng sạc điện cung cấp cho phương tiện xanh.
Thứ ba là hiện nay cơ quan chức năng vẫn chưa hiện nay chưa có cơ chế hướng dẫn doanh nghiệp, nhà đầu tư để xã hội hóa đầu tư cơ sở hạ tầng cung cấp năng lượng xanh cho phương tiện, phục vụ quá trình chuyển đổi xe buýt xanh.
Điện ở đâu để phát triển giao thông xanh?
Về phía doanh nghiệp, ông Nguyễn Hoàng Hải - Phó Chủ tịch Hiệp hội vận tải hành khách công cộng Hà Nội cũng đồng tình về những khó khăn trong việc phát triển mạng lưới giao thông công cộng xanh ở Hà Nội, nổi bật là ba rào cản, bao gồm: cơ chế chính sách, nguồn lực chuyển đổi phương tiện, hạ tầng (nguồn điện, trạm sạc).
Trong đó, để xây dựng hạ tầng nguồn điện, trạm sạc cho phương tiện xanh, ông Hải nhấn mạnh cần sự vào cuộc mạnh mẽ hơn của ngành điện, các depot của xe buýt điện đều cần hệ thống sạc rất lớn đủ cho đoàn xe hoạt động 2 ca/ngày; trạm biến áp sử dụng cũng phải là trạm biến áp trung áp.
Do đó, cần phải đưa vào quy hoạch của ngành điện về hạ tầng điện dành cho phương tiện xanh để đủ đáp ứng nhu cầu cho mạng lưới xe buýt xanh và cả các phương tiện khác.
“Với lộ trình chuyển đổi 2.000 xe buýt điện trong 15 năm, trung bình mỗi năm, Hà Nội phải thay thế 160 phương tiện, chưa kể tuyến mới khi đấu thầu, phương tiện cũng phải là xe xanh, sạch.
Hiện nay, ban ngày là cao điểm tiêu thụ điện nhưng khi toàn bộ xe buýt được chuyển đổi sang phương tiện năng lượng xanh thì ban đêm cũng là cao điểm sử dụng điện khi toàn bộ xe buýt sẽ sạc điện vào thời điểm này”, ông Hải nói.
Do đó, đại diện Hiệp hội vận tải hành khách công cộng Hà Nội cho rằng một trong những người có thể gỡ được rào cản đối với chuyển đổi sang phương tiện xanh chính là ngành năng lượng.
"Hiện nay, các tuyến xe buýt hoạt động trong khu vực nội thành là chủ yếu. Từ thực tế đó, chúng ta cần làm việc với ngành năng lượng để xem xét khả năng cung ứng điện cho các depot ở khu vực nội thành ra sao, quy hoạch, lộ trình triển khai của ngành điện trên địa bàn Hà Nội thời gian tới thế nào. Chừng nào chưa làm rõ với ngành điện, chúng ta sẽ chưa trả lời được phát triển phương tiện điện đến mức nào, tỉ lệ phát triển đến đâu", ông Hải nói.
Ông Nguyễn Hoàng Hải - Phó Chủ tịch Hiệp hội vận tải hành khách công cộng Hà Nội.
Ngoài ra, ông Nguyễn Hoàng Hải cũng cho rằng cần quan tâm đến đầu tư cho chuyển đổi công nghệ, nguồn nhân lực; trong đó doanh nghiệp cần phải là người chủ động trong vấn đề này.
Bên cạnh đó, cũng cần chọn lộ trình sao cho phù hợp, phương tiện nào hết hợp đồng, hết tuổi thọ thì mới chuyển đổi sang phương tiện mới sử dụng năng lượng xanh, sạch, sao cho giữ được ổn định trong hoạt động của mạng lưới.
Về vai trò của cộng đồng doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi, Phó Chủ tịch Hiệp hội vận tải hành khách công cộng Hà Nội cho biết, điều cần thiết là tất cả chủ trương, chính sách khi ban hành đều phải có sự đồng hành của doanh nghiệp.
Trong giai đoạn chuyển đổi hiện nay, cần nhiều hơn nữa sự quan tâm của các doanh nghiệp trong thay đổi tư duy, phương thức quản lý để tạo ra mặt bằng chung trong hoạt động vận tải hành khách công cộng, để không còn sự so sánh đi xe buýt tuyến này tốt tuyến kia không tốt trong tâm lý người dân.
Hiện nay, Thành phố và Sở GTVT Hà Nội cũng đang xây dựng bộ tiêu chí đánh giá các doanh nghiệp, đây sẽ là cơ sở để các doanh nghiệp nhìn nhận lại để có những giải pháp đổi mới tư duy, phương thức quản lý cũng như ứng dụng công nghệ để phục vụ người dân tốt hơn.
Liên quan đến chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, ông Nguyễn Hoàng Hải cho biết, chính sách gần nhất Tp.Hà Nội đã triển khai để phát triển phương tiện vận tải công cộng là theo Nghị quyết 07 của HĐND Thành phố. Ngoài cơ chế liên quan đến đấu thầu, đặt hàng, Nghị quyết 07 còn có chính sách liên quan đến lãi vay.
"Nghị quyết quy định là vậy, song, thực tế, việc tiếp cận lãi vay của doanh nghiệp còn hạn chế. Tôi được biết, cho đến nay mới chỉ có 1 - 2 doanh nghiệp nộp hồ sơ và cũng chưa được sở, ngành hướng dẫn cụ thể. Để chính sách vào cuộc sống, chúng tôi mong cơ quan chức năng có thông tin hướng dẫn doanh nghiệp.
Các chính sách ưu đãi hiện nay cũng nên được rà soát, cập nhật để các phương tiện sạch được đưa vào hoạt động nhiều. Tôi cũng được biết trong quỹ đầu tư của Thành phố có hợp phần đầu tư cho phát triển vận tải công cộng. Doanh nghiệp rất cần thông tin cơ quan chức năng để tiếp cận sự hỗ trợ này một cách dễ dàng", ông Hải nêu quan điểm.
