Người dân mòn mỏi chờ bồi thường, hỗ trợ tái định cư
Nhà máy thủy điện Bản Vẽ là công trình trọng điểm do EVN làm chủ đầu tư, khởi công năm 2004 và vận hành từ năm 2010, tại huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An.
Thuỷ điện Bản Vẽ có công suất thiết kế 320 MW, sản lượng điện hàng năm 1084 triệu KWh, đóng góp quan trọng cho lưới điện quốc gia.
Với công suất 320 MW, thuỷ điện Bản Vẽ là công trình thủy điện lớn nhất khu vực Bắc miền Trung.
Đây là công trình thủy điện lớn nhất khu vực Bắc miền Trung, vì vậy đã có hơn 3.000/14.324 hộ dân/khẩu thuộc 34 bản làng tại huyện Tương Dương đã phải chịu ảnh hưởng bởi dự án.
Trong đó, nhiều hộ dân không thể sản xuất, canh tác trên diện tích đất của mình dù đã được nhà nước cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Tuy nhiên, các hộ chỉ được đền bù phần đất đai, tài sản dưới mức cốt ngập (dưới cao trình 200m), còn phần diện tích trên cốt ngập không được đền bù.
Bản Khe Ò là khu tái định cư để xây dựng nhà máy thủy điện Bản Vẽ. Tuy nhiên, đến nay, do cuộc sống khó khăn và tiềm ẩn nguy hiểm nên hầu hết hộ dân đã bỏ bản đi sống nơi khác.
Vào ngày 7/1/2025, tại báo cáo về kết quả thực hiện bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng và tái định cư dự án thủy điện Bản Vẽ gửi Sở Công thương Nghệ An, UBND huyện Tương Dương đã chỉ rõ các tồn tại, vướng mắc cần sớm được tháo gỡ để sớm ổn định cuộc sống người dân.
Địa phương đã thực hiện xong việc rà soát xác nhận nguồn gốc đất và số liệu về đất nơi đi đối với phần dưới cốt ngập tại các bản cũ khu vực lòng hồ và nơi đến tại các khu tái định cư của 4 bản trên địa bàn huyện Tương Dương đủ điều kiện, gồm: Khe Quỳnh, bản Chon (xã Xiêng My); bản Văng Môn (xã Nga My); bản Cà Moong (xã Lượng Minh), với tổng số 310 hộ.
Tuy nhiên, nhiều năm nay, huyện vẫn đang chờ văn bản quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn tỉnh Nghệ An về theo quy định của Luật Đất đai 2024 để triển khai thực hiện.
Hiện khu tái định cư Khe Ò chỉ còn 3 hộ dân sinh sống.
Ngoài ra, ảnh hưởng của cơn bão số 4, trận lũ lịch sử ngày 30 - 31/8/2018, thủy điện Bản Vẽ đã xả lũ khiến nhiều hộ dân tại bản Vẽ, xã Yên Na, và các khu vực lân cận bị sạt lở nhà cửa, mất đất sản xuất, công trình công cộng hư hỏng nghiêm trọng.
Theo UBND huyện Tương Dương, đối với các nội dung phát sinh ngoài quy định của dự án và hỗ trợ khắc phục lũ lụt năm 2018, qua thống kê, những vướng mắc đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thủy điện Bản Vẽ có tổng kinh phí hơn 30,6 tỷ đồng.
Trong đó thực hiện các hạng mục như: Khu tái định cư tại cụm Xốp Vi, bản Xốp Cháo (Lượng Minh); xây dựng Khu tái định cư Khe Chóng để di dời khẩn cấp 19 hộ dân bản Vẽ ra khỏi vùng sạt lở đất tại xã Yên Na.
Về việc này, ông Vi Thanh Tùng, Chủ tịch UBND xã Yên Na cho biết thêm: "Người dân đã chờ đợi suốt nhiều năm, bao nhiêu văn bản hướng dẫn, nhưng mãi vẫn chưa triển khai khiến người dân từ mong ngóng này đến mong ngóng khác. Cử tri lần nào tiếp xúc cũng hỏi, chờ đợi, nhưng chưa biết khi nào thành hiện thực".
Mong chờ ngày "an cư, lạc nghiệp"
Ông Nguyễn Hữu Hiến, Phó Chủ tịch UBND huyện Tương Dương cho biết, mới đây, trong cuộc họp giải quyết những tồn tại của dự án thủy điện Bản Vẽ được Tổng Công ty Phát điện 1 và UBND hai huyện Tương Dương, Thanh Chương phối hợp tổ chức đã thống nhất nhiều nội dung quan trọng.
Cụ thể, Tổng Công ty Phát điện 1 với tư cách chủ đầu tư dự án thủy điện Bản Vẽ đồng ý thực hiện hỗ trợ bổ sung tái định cư danh mục hạng mục công trình và mức chi phí đầu tư tối đa đã được Bộ Công Thương báo cáo Thủ tướng Chính phủ tại văn bản số 218/BC-BCT ngày 28/8/2024 và được Thủ tướng Chính phủ thông qua tại văn bản số 7505/VPCP-NN ngày 14/10/2024.
Nội dung triển khai thực hiện tái định cư của chủ đầu tư và chính quyền địa phương.
Trên địa bàn huyện Tương Dương, tổng mức đầu tư là hơn 30,6 tỷ đồng. Nguồn kinh phí này để đầu tư bổ sung các hạng mục hạ tầng của khu tái định cư tại cụm Xốp Vi, bản Xốp Cháo, xã Lượng Minh cho 69 hộ bổ sung
Ngoài ra, số tiền này còn để hỗ trợ đầu tư xây dựng mới khu tái định cư tại Bản Vẽ để di dời 19 hộ Khe Ò; Khe Chống ra khỏi vùng sạt lở (gồm đường giao thông nội khu, kè chắn đất chống sạt lở, rãnh thoát nước nội khu, hệ thống cấp điện).
Về nguyên tắc thực hiện, chủ đầu tư sẽ ký hợp đồng ủy quyền cho UBND huyện Tương Dương để thực hiện đầu tư xây dựng các hạng mục công trình nêu trên. Bên nhận ủy quyền là UBND huyện Tương Dương được quyền điều chuyển, cân đối chi phí giữa các hạng mục hỗ trợ đảm bảo tổng chi phí không vượt quá giá trị đã được xác định.
Về tiến độ thực hiện, Tổng Công ty Phát điện 1 và UBND huyện Tương Dương thống nhất dự kiến là 18 tháng kể từ ngày ký hợp đồng ủy quyền (dự kiến ngày 1/3/2025).
Việc này dự kiến sẽ giúp người dân có cuộc sống ổn định khi được tái định cư.
Đối với huyện Thanh Chương, các xã Ngọc Lâm, Thanh Sơn sẽ được đầu tư xây dựng mới Đài tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ, sân vận động và chợ nông thôn (xã Ngọc Lâm được xây mới thêm 1 nhà văn hóa bản).
Tổng kinh phí hơn 20 tỷ đồng; kế hoạch thực hiện trong thời gian 10 tháng. Hai bên thống nhất thời gian thực hiện 18 tháng, kể từ ngày ký hợp đồng ủy quyền (dự kiến ngày 1/3/2025).
"Với việc thống nhất được phương án và mức kinh phí hơn 51 tỷ đồng để triển khai thực hiện hỗ trợ tái định cư bổ sung đối với thủy điện Bản Vẽ nêu trên, chính quyền địa phương kỳ vọng những tồn tại, vướng mắc của dự án kéo dài suốt nhiều năm qua sẽ sớm được giải quyết dứt điểm, ổn định cuộc sống của người dân", đại diện UBND huyện Tương Dương nói.
