Sau nhiều tháng tranh luận, các đảng đối lập của Thổ Nhĩ Kỳ hôm 6/3 đã chỉ định một chính khách kỳ cựu làm ứng cử viên của họ để chạy đua trong cuộc bầu cử Tổng thống sắp tới, trực tiếp thách thức đương kim Tổng thống Recep Tayyip Erdoğan – người đang phải tìm cách vượt qua những trở ngại của cuộc khủng hoảng kinh tế dai dẳng và hậu quả của thảm họa động đất kinh hoàng tháng trước.
Ông Kemal Kilicdaroglu, 74 tuổi, là lãnh đạo lâu năm của đảng đối lập lớn nhất đất nước, Đảng Nhân dân Cộng hòa (CHP), được thành lập hơn 100 năm trước bởi ông Mustafa Kemal Atatürk, người sáng lập Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại.
Với nỗ lực vận động không mệt mỏi để khôi phục nền dân chủ Thổ Nhĩ Kỳ, ông Kilicdaroglu nhận được sự tôn trọng từ các đảng đối lập và được coi là một trong những đối thủ tiềm năng của ông Erdoğan. Tuy nhiên, ông Kilicdaroglu được cho là ở thế yếu hơn vì thiếu sức hút cá nhân.
Ông Kemal Kilicdaroglu (đang giơ tay), lãnh đạo Đảng CHP - đảng đối lập lớn nhất Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: DW
Cuộc tổng tuyển cử, dự kiến vào giữa tháng 5 tới, là phép thử quan trọng đối với nền dân chủ Thổ Nhĩ Kỳ. Ông Erdoğan, 68 tuổi, đã lãnh đạo quốc gia liên lục địa Á-Âu này trong suốt 2 thập kỷ qua.
Ông Erdoğan từng là Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ trong giai đoạn 2003-2014. Năm 2014, ông tranh cử Tổng thống, một chức vụ chủ yếu mang tính nghi lễ trong hệ thống nghị viện của Thổ Nhĩ Kỳ. Vào năm 2017, ông đã thiết kế sự chuyển đổi của đất nước sang hệ thống Tổng thống. Sau đó, ông đã được bầu lại vào vị trí Tổng thống quyền lực hơn rất nhiều vào năm 2018 và giữ chức vụ này cho đến nay.
Theo các nhà phân tích chính trị, nếu tái đắc cử lần này, ông Erdoğan có khả năng củng cố thêm quyền lực. Còn nếu ông thua, điều đó sẽ mở ra cơ hội đổi mới cho nền dân chủ Thổ Nhĩ Kỳ.
Ông Kilicdaroglu tuyên bố nếu đắc cử, ông sẽ trả tự do cho các tù nhân chính trị, đưa Thổ Nhĩ Kỳ trở lại hệ thống dân chủ nghị viện và khôi phục độc lập cho các tổ chức như ngân hàng trung ương.
Tổng tuyển cử ở Thổ Nhĩ Kỳ diễn ra sau các trận động đất kinh hoàng ngày 6/2 vừa qua, để lại một vạt lãnh thổ bị tàn phá dài 200 dặm (320 km) khắp Đông Nam Thổ Nhĩ Kỳ và Tây Bắc Syria, cướp đi sinh mạng của hơn 51.000 người ở 2 quốc gia và khiến hàng triệu người khác phải di dời.
Những người phản đối ông Erdoğan và nhiều người dân ở các khu vực bị động đất tàn phá đã chỉ trích chính phủ phản ứng chậm chạp và vô tổ chức trong những ngày đầu sau thảm họa.
Về phần mình, ông Erdoğan thừa nhận rằng chính phủ của ông đã mắc sai lầm trong phản ứng ban đầu với các trận động đất và xin cử tri tha thứ cho ông vì sự chậm trễ trong công tác cứu hộ, nhưng ông cũng lập luận rằng phần lớn các tòa nhà bị sập đều được xây dựng trước khi ông lên nắm quyền.
Tổng thống Recep Tayyip Erdoğan trò chuyện với nạn nhân động đất ở Adiyaman, ngày 10/2/2023. Ảnh: Anadolu Agency
Ngoài ông Kilicdaroglu, đối thủ tiềm năng của ông Erdoğan còn có Thị trưởng Istanbul Ekrem Imamoglu hoặc Thị trưởng Ankara Mansur Yavas – những ứng viên nhận được sự hậu thuẫn từ lãnh đạo của một đảng đối lập lớn khác.
Ông Kilicdaroglu đã nhanh chóng tuyên bố sẽ bổ nhiệm 2 vị Thị trưởng trên làm cấp phó của mình nếu ông thành công chấm dứt 2 thập kỷ cầm quyền của ông Erdoğan, để tránh sự chia rẽ trong cuộc bỏ phiếu của phe đối lập.
Các nhà phân tích coi việc phe đối lập không thể gạt bỏ những khác biệt của họ – chỉ 2 tháng trước cuộc bầu cử quan trọng này – là một trong những yếu tố chính có lợi cho ông Erdoğan.
Minh Đức (Theo WSJ, The National News)
