Theo thống kê từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), năm 2023, kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm nhuyễn thể có vỏ của Việt Nam đạt 127 triệu USD, giảm 12% so với năm trước.
Các loài nhuyễn thể có vỏ xuất khẩu chủ lực của Việt Nam gồm nghêu chiếm 62%; ốc chiếm 12%, hàu chiếm 11%, điệp chiếm gần 9%. Ngoài ra, còn có một số loài có giá trị xuất khẩu khiêm tốn gồm sò, hến, bào ngư, vẹm.
Nghêu là sản phẩm nhuyễn thể có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất, đạt gần 79 triệu USD, giảm 17% so với năm 2022, do xuất khẩu sang 2 thị trường chính là Tây Ban Nha và Italy giảm sâu 15% và 36%.
Thông tin trên Công Thương, nghêu hấp đông lạnh (mã HS 16055600) là sản phẩm xuất khẩu chính với giá trị 72 triệu USD với 3 thị trường chính là Italy, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, chiếm tổng cộng 66%. Trong top 3 thị trường này, chỉ có Bồ Đào Nha tăng 10% nhập khẩu nghêu của Việt Nam trong năm qua.
Riêng đối với nghêu hấp đông lạnh tại châu Âu, sản phẩm từ Việt Nam luôn đứng số 1, chiếm thị phần chi phối từ 40-80% ở các thị trường chính.
Mỹ là thị trường nhập khẩu nghêu lớn thứ 4 của Việt Nam nhưng cũng ghi nhận giảm 16%. Tại thị trường này, sản phẩm nghêu hấp đông lạnh của Trung Quốc chiếm tỉ trọng lớn 50%, giá trung bình xuất khẩu thường thấp hơn 20 - 40% so với sản phẩm của Việt Nam, do vậy nghêu Việt Nam khó cạnh tranh hơn tại Mỹ.
Năm 2023, trong top 10 thị trường xuất khẩu nghêu lớn nhất còn có sự xuất hiện của Trung Quốc và Campuchia với mức tăng đột phá. Kim ngạch xuất khẩu nghêu sang Trung Quốc tăng gấp 34 lần, sang Campuchia tăng gấp gần 16 lần so với năm 2022. Hai nước này nhập khẩu chủ yếu là nghêu lụa sống từ Việt Nam.
Theo Dân Việt, hàu là sản phẩm có tăng trưởng xuất khẩu đột phá trong năm 2023 với mức tăng 56%, đạt trên 14 triệu USD, chủ yếu là hàu tươi, ướp lạnh. Trong đó riêng thị trường Đài Loan (Trung Quốc) tiêu thụ trên 77% hàu xuất khẩu của Việt Nam với giá trị gần 11 triệu USD, tăng 26% so với năm 2022. Ngoài ra, Việt Nam còn xuất khẩu hàu tươi ướp lạnh sang Lào, Campuchia, Nhật Bản…
Đối với ốc, Việt Nam xuất khẩu chủ yếu là ốc bươu, ốc hương đông lạnh, ngoài ra còn có ốc len, ốc giác và các loại thịt ốc. Năm 2023, các sản phẩm từ ốc xuất khẩu đạt gần 16 triệu USD, giảm 6%. Các thị trường tiêu thụ chính gồm Nhật Bản, Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc. Xuất khẩu sang hầu hết các thị trường đều giảm so với năm 2022, trừ Hàn Quốc tăng 47% với sản phẩm chính là ốc bươu và ốc biển.
Theo chuyên gia của VASEP, năm 2023, nhu cầu nhuyễn thể hai mảnh vỏ phục hồi, đặc biệt là trong những tháng mùa hè, lượng khách du lịch ở các thị trường, nhất là châu Âu tăng lên, tiêu thụ nhuyễn thể hai mảnh vỏ ở các nhà hàng tăng theo. Tuy nhiên, do nguồn cung năm 2023 cũng tăng (vẹm, hàu, sò điệp…) nên giá giảm. Nguồn cung và giá các loài nhuyễn thể hai mảnh vỏ khác cũng tác động cạnh tranh đối với nghêu xuất khẩu của Việt Nam, do vậy giá nghêu cũng bị giảm, khiến cho giá xuất khẩu giảm.
Bên cạnh đó, lạm phát tiếp tục tác động đến nhu cầu tiêu thụ và do tình hình kinh tế khó khăn chung, người tiêu dùng có thể hạn chế ăn uống các thực phẩm đắt tiền, điều này sẽ dẫn đến nhu cầu về hàu và các loài hai mảnh vỏ đặc sản khác giảm đi.
Minh Hoa (t/h)
