Sự hàn gắn ngày càng tăng giữa Riyadh và Tehran sau nhiều năm đối địch đã có thể nhìn thấy hôm 1/5 khi Ả Rập Xê-út giúp sơ tán công dân Iran chạy trốn khỏi cuộc xung đột ở Sudan.
Hải quân Ả Rập Xê-út đã chở 65 công dân Iran từ Port Sudan đến căn cứ không quân King Abdullah ở Jeddah để từ đó họ có thể lên máy bay hồi hương.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Nasser Kanaani gọi động thái trên là “một sự kiện tích cực” diễn ra nhờ sự hợp tác giữa Ả Rập Xê-út và Iran.
Trước đó, đại diện ngoại giao của Iran tại Ả Rập Xê-út, Hassan Zarnegar Abarghouei, đã cảm ơn Riyadh vì những nỗ lực của họ trong việc sơ tán công dân Iran khỏi Sudan.
Trong một video do truyền hình địa phương thực hiện, ông Ahmed al-Dabais, một sĩ quan quân đội cao cấp của Ả Rập Xê-út phụ trách chiến dịch sơ tán, nói với những người di tản Iran rằng hai nước là bạn và anh em tốt, và họ nên coi vương quốc Ả Rập này là nhà của mình.
Đại biện lâm thời của Iran tại Ả Rập Xê-út, Hassan Zarnegar Abarghouei (trái), thăm một căn cứ hải quân ở Jeddah, Ả Rập Xê-út. Ảnh: The Express Tribune
Ả Rập Xê-út, nằm ở bờ bên kia của Biển Đỏ so với Sudan, là một trung tâm chính triển khai những nỗ lực sơ tán khi các quốc gia chạy đua với thời gian để đưa hàng nghìn công dân của mình ra khỏi tâm điểm của cuộc xung đột bất ngờ nổ ra vào ngày 15/4 và cho đến nay vẫn chưa có hồi kết.
Một công dân Iran đã được sơ tán, tên Nima Saddei, nói với Đài Al-Jazeera: “Chúng tôi đã gặp một tình huống tồi tệ ở Khartoum, vì chiến tranh và chúng tôi không biết mình nên làm gì. Cảm ơn Ả Rập Xê-út. Chúc tôi có một chuyến đi tốt lành đến Ả Rập Xê-út và tôi rất vui”.
“Vì quốc tịch của chúng tôi, chúng tôi chưa bao giờ tưởng tượng mình sẽ đến Ả Rập Xê-út khi chúng tôi được sơ tán”, một người Iran khác được sơ tán, doanh nhân Merhdad Malekzadh, nói với The National News.
“May mắn thay, họ đã thực sự giúp đỡ chúng tôi. Họ gạt bỏ sự khác biệt sang một bên và làm việc cùng nhau. Họ đã cứu được nhiều mạng sống”, ông bổ sung.
Theo Bộ Ngoại giao Iran, 65 công dân Iran sơ tán khỏi Sudan đã nhập cảnh vào Iran và có sức khỏe tốt. Ảnh: Tehran Times
Iran và Ả Rập Xê-út là hai bên đối địch trong nhiều năm, ủng hộ các phe đối lập trong các cuộc chiến tranh và đấu tranh chính trị trên khắp Trung Đông trong một cuộc tranh giành ảnh hưởng dẫn đến xung đột và hận thù giáo phái.
Ả Rập Xê-út đã cắt đứt quan hệ ngoại giao với Iran vào năm 2016 sau khi những người biểu tình Iran xông vào Đại sứ quán của vương quốc Hồi giáo dòng Sunni ở thủ đô Teheran theo sau vụ Riyadh hành quyết một giáo sĩ Hồi giáo dòng Shiite.
Tuy nhiên, hai cường quốc dầu khí đã đồng ý chấm dứt đối đầu, làm tan băng quan hệ song phương, và mở lại các cơ quan đại diện ngoại giao trong một thỏa thuận do Trung Quốc làm trung gian hồi tháng 3.
Mỹ và các đồng minh chủ chốt ở châu Âu đã bị bất ngờ trước “cái bắt tay làm hòa” giữa Riyadh và Tehran nhờ vai trò trung gian của Bắc Kinh.
Thỏa thuận trên được cho là bước đầu tiên quan trọng để đi đến hồi kết của cuộc giao tranh ở Yemen, đang diễn ra giữa liên minh Ả Rập và lực lượng Houthi do Iran hậu thuẫn kể từ năm 2014.
Ngoài ra, nó còn được cho là sẽ mở ra cơ hội hội nhập lớn hơn cho Ả Rập Xê-út và Iran vào nhóm BRICS (gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi), đóng vai trò là đối trọng với G7 (gồm Pháp, Anh, Đức, Italy, Canada, Mỹ và Nhật Bản).
Minh Đức (Theo Reuters, Middle East Monitor, Republic World)
