Bảo đảm minh bạch, công bằng trong tuyển dụng, điều động, thuyên chuyển nhân sự giáo dục

Sáng 17/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội nghe trình bày Tờ trình về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Nhiều cơ chế, chính sách vượt trội

Trình bày dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, dự thảo Nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, cho phép áp dụng khác với quy định của luật hiện hành trong phạm vi, đối tượng và thời hạn xác định. Đồng thời quy định cơ chế giám sát, đánh giá, tổng kết để làm cơ sở luật hóa sau này. Dự thảo Nghị quyết gồm 11 Điều. 

Trong đó, tại nhóm chính sách về phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý và nhân lực giáo dục, dự thảo Nghị quyết quy định các chính sách ưu đãi đặc thù, vượt trội cho đội ngũ nhà giáo và nhân viên trong các cơ sở giáo dục; trao thẩm quyền cho Giám đốc Sở trong tuyển dụng, điều động, biệt phái để bảo đảm thống nhất quản lý nhân lực ngành; đồng thời, ban hành cơ chế thu hút, trọng dụng và phát triển nhân lực chất lượng cao trong giảng dạy, nghiên cứu, quản lý.

Nhóm chính sách về đổi mới cơ chế, chương trình và hệ thống giáo dục, dự thảo nghị quyết quy định cơ chế bảo đảm quyền tự chủ toàn diện cho các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp; đổi mới chương trình giáo dục mầm non, phổ thông, đại học và giáo dục thường xuyên; tổ chức sử dụng thống nhất một bộ sách giáo khoa trên toàn quốc; xây dựng hệ thống giáo dục mở, liên thông, thúc đẩy học tập suốt đời và xã hội học tập.

Đối với  nhóm chính sách về tài chính, đầu tư và ưu đãi nguồn lực cho giáo dục, dự thảo nghị quyết quy định tỉ lệ chi ngân sách Nhà nước cho giáo dục đạt tối thiểu 20% tổng chi, trong đó bảo đảm tỉ lệ chi đầu tư phát triển và ưu tiên cho giáo dục mầm non, phổ thông, vùng khó khăn; ban hành cơ chế tài chính khuyến khích hợp tác công – tư, xã hội hóa; ưu đãi đặc thù về đất đai, thuế, tín dụng cho cơ sở giáo dục công lập và không vì lợi nhuận, bảo đảm công bằng và bền vững trong đầu tư cho giáo dục...

Tại nhóm chính sách về tổ chức và quản trị hệ thống giáo dục, quy định điều khoản chuyển tiếp về sắp xếp tổ chức hệ thống giáo dục; áp dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất; chấm dứt hoạt động Hội đồng trường trong cơ sở giáo dục công lập (trừ trường có thỏa thuận quốc tế)...

Bổ sung thêm khoản 5 Điều 7 về miễn phí sách giáo khoa cho học sinh cơ sở giáo dục phổ thông (hoàn thành vào năm 2030) và miễn học phí, giáo trình môn Giáo dục quốc phòng và an ninh tại cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp, đồng thời, giao Chính phủ quy định lộ trình, bảo đảm phù hợp với khả năng cân đối ngân sách nhà nước, pháp luật liên quan và yêu cầu bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục.

Cùng với đó, dự thảo Nghị quyết quy định những vấn đề đã có quy định nhưng chưa phù hợp. Về thống nhất chương trình, sách giáo khoa và mô hình đào tạo, dự thảo nêu hiện pháp luật chưa cho phép Bộ GD&ĐT quyết định sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất, dẫn đến thiếu ổn định, tốn kém xã hội. Dự thảo nghị quyết đã bổ sung thẩm quyền này để bảo đảm tính thống nhất, tiết kiệm và hiệu quả. 

Về quản lý, tuyển dụng và sử dụng đội ngũ nhà giáo, thực tiễn cho thấy thẩm quyền quản lý, tuyển dụng, điều động giáo viên hiện phân tán giữa nhiều cấp, gây chồng chéo, cục bộ và thiếu linh hoạt. 

Dự thảo nghị quyết quy định giao cho Giám đốc Sở GD&ĐT thực hiện tuyển dụng, điều động, thuyên chuyển giáo viên mầm non, phổ thông công lập trong phạm vi địa phương, khắc phục tình trạng phân mảnh, thừa thiếu giáo viên cục bộ, bảo đảm quản lý thống nhất, sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực, phù hợp chuyên môn và nhu cầu thực tế.

Quy định cụ thể cơ chế giám sát, kiểm tra

Thẩm tra, Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Ủy ban tán thành sự cần thiết, mục đích, quan điểm xây dựng dự thảo Nghị quyết.

Về phát triển nguồn nhân lực ngành giáo dục, Ủy ban cơ bản tán thành với nhiều cơ chế, chính sách quy định tại Điều này. 

Đồng thời lưu ý Điểm a khoản 1: Quy định về thẩm quyền của Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo trong điều động, thuyên chuyển, biệt phái, bố trí, phân công, thay đổi vị trí việc làm đối với nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục và nhân viên trong các cơ sở giáo dục công lập liên quan đến phạm vi từ 2 đơn vị hành chính cấp xã trở lên tại điểm a khoản 1 chưa chặt chẽ, có thể hiểu là "02 xã" cùng địa bàn tỉnh hoặc thuộc 02 tỉnh.

Và Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo của một tỉnh không thể thực hiện thẩm quyền này đối với nhân sự giáo dục của một địa phương thuộc cấp tỉnh khác. 

Vì vậy, đề nghị cân nhắc chỉnh lý, quy định rõ theo hướng giữa các đơn vị hành chính cấp xã trong cùng 1 tỉnh. 

Đồng thời, đề nghị cân nhắc quy định cụ thể cơ chế giám sát, kiểm tra, báo cáo định kỳ bảo đảm minh bạch, công bằng trong tuyển dụng, điều động, thuyên chuyển nhân sự giáo dục, tránh nguy cơ tiêu cực, cục bộ. 

Tiếp tục nghiên cứu, quy định phân cấp, ủy quyền cho cơ sở giáo dục công lập trên địa bàn tỉnh đáp ứng đủ điều kiện, năng lực thực hiện theo quy định được thực hiện tuyển dụng, tiếp nhận nhân sự giáo dục.