Trong Tây Du Ký, một trong những nhân vật trung tâm, được nhiều độc giả yêu mến nhất, chính là nhân vật Tôn Ngộ Không. "Đại Thánh" được sinh ra từ một tảng đá tại Hoa Quả Sơn, sở hữu pháp bảo là cây gậy như ý, cùng với phép thuật, thất thập nhị huyền công, từng đại náo thiên cung, thực lực vô cùng cường đại.
Nếu là khán giả trung thành của Tây Du Ký, ắt hẳn người xem đều biết rằng người thầy đầu tiên đã truyền thụ 72 phép thần thông biến hóa cùng thuật cân đẩu vân cho Tôn Ngộ Không chính là Bồ Đề Tổ Sư. Vị đại tiên, có pháp thuật và đạo hạnh vô cùng cao thâm, mà thân phận thì cũng vô cùng huyền bí.
Nguồn gốc của Bồ Đề Tổ Sư đến nay vẫn là bí ẩn, và dường như không ai trong Tam giới biết về nhân vật này. Tuy nhiên, trên thực tế, thân phận của Bồ Đề Tổ Sư đã được phơi bày từ lâu.
Trong Tây Du Ký, ngoài Phật Tổ Như Lai ra, Bồ Đề Tổ Sư là người có bản lĩnh nắm giữ sinh tử của Tôn Ngộ Không. Người này quả thực là không tầm thường. Ông có thể thấy được tương lai của Tôn Ngộ Không.
Thực ra, Tôn Ngộ Không có thân phận liên quan đến Phật giáo, cũng chính là tiên thạch trước khi ra đời. Tiên thạch tồn tại nhiều năm và người duy nhất chú ý đến nó chính là Bồ Đề Tổ Sư. Khi Tôn Ngộ Không muốn đi tìm quy luật trường sinh thì được con khỉ già ở Hoa Quả Sơn chỉ đi về phía Bồ Đề Tổ Sư. Khoảng cách địa lý của Núi Hoa Quả và Linh Đài Phương Thốn sơn - nơi cư ngụ của Bồ Đề Tổ Sư lên đến hàng ngàn dặm, làm thế nào mà những con khỉ lại biết về ngài? Đây có thể là sự an bài của Bồ Đề Tổ Sư.
Dưới sự sắp xếp cẩn thận của Bồ Đề Tổ Sư, Tôn Ngộ Không khởi hành từ núi Hoa quả tới Tây Ngưu Hạ Châu, ở trong Linh Đài Phương Thốn sơn, Tà Nguyệt Tam Tinh động mà không mắc phải sai lầm nào. Khi mới đến đây, Ngộ Không vẫn chưa tìm được động tĩnh của Bồ Đề Tổ Sư, nhưng lại xuất hiện người tiều phu chỉ đường mách lối hiển nhiên là do Bồ Đề Tổ Sư an bài. Tại sao không nói với Tôn Ngộ Không? Đương nhiên là bởi vì ông không muốn Tôn Ngộ Không hoài nghi, dù sao hai người không có thân thích, không có duyên cớ, Bồ Đề Tổ Sư cũng không có lý do gì đối tốt với hắn như vậy.
Sau khi Bồ Đề Tổ Sư gặp Tôn Ngộ Không, liền đặt cho hắn cái tên Tôn Ngộ Không. Nhưng Bồ Đề Tổ Sư là Đạo sĩ, tại sao lại gọi Tôn Ngộ Không là Phật tử? Ngoài ra, khi Bồ Đề dạy Tôn Ngộ Không học phép thuật, Tôn Ngộ Không muốn học thuật trường sinh, tức là thuật trở thành thần tiên. Mọi người đều biết thuật thành tiên là phép thuật của Đạo giáo, có trường phái và con đường có thể đạt được, cũng có phương pháp ngoại đạo có thể đạt được, tại sao Bồ Đề Tổ Sư không dạy Tôn Ngộ Không chân chính đường hoàng trước các học sư? Thực ra, đó là vì Bồ Đề Tổ Sư sợ rằng Tôn Ngộ Không sẽ bị người khác nhận ra nếu Ngộ Không thực hiện nó bên ngoài.
Cuối cùng, khi Tôn Ngộ Không đại náo ở Thiên Cung, vì sao Thái Thượng Lão Quân không xuất hiện ngăn cản Tôn Ngộ Không? Điều này là do Chuẩn Đề đạo nhân đã nói trước với Thái Thượng Lão Quân. Tôn Ngộ Không cũng ăn hết tiên dược của Thái Thượng Lão Quân khi ông đi vắng. Rõ ràng, Thái Thượng Lão Quân là người có phép thuật thần thông hàng đầu tiên giới, ông có những pháp bảo là vũ khí lợi hại, thừa khả năng bắt được Tôn Ngộ Không và cũng biết rõ việc mình sẽ bị trộm tiên dược nhưng lại không ra tay. Sau này các yêu quái dùng pháp bảo của Thái Thượng Lão Quân đều có thể áp chế Tôn Ngộ Không như Dây thừng hoàng kim, vòng kim cang trác, Tử Kim Hồ Lô và Ngọc Tịnh Bình...
Một chi tiết nữa cũng cho thấy, Bồ Đề Tổ Sư trong "Tây Du Ký" ẩn cư tại Tây Ngưu Hạ Châu, ở trong Linh Đài Phương Thốn sơn, Tà Nguyệt Tam Tinh động. Linh Đài Phương Thốn sơn gọi tắt bằng chữ đầu và chữ cuối là Linh sơn – cũng là nơi Phật Tổ Như Lai ngự trị. Như vậy, Bồ Đề Tổ Sư và Phật Tổ Như Lai có thể liên quan đến nhau và ông cũng là một vị tôn giả Tây phương.
Được biết, ngoài Tây Du Ký, một tiểu thuyết khác mang tên Phong Thần Diễn Nghĩa cũng viết về thần thoại, dù ở thời kỳ khác nhau nhưng các nhân vật trong Phong Thần Diễn Nghĩa đều có liên quan tới Tây Du Ký.
Trong Phong Thần Diễn Nghĩa cũng có vị Chuẩn Đề đạo nhân, được mô tả giống hệt như vậy. Bồ Đề Tổ Sư và Chuẩn Đề đạo nhân chính là một. Trong Phong Thần Diễn Nghĩa từng viết Chuẩn Đề đạo nhân có vị sư huynh tên là Tiếp Dẫn đạo nhân. Trong chương thứ 78, Phong Thần Diễn Nghĩa đã miêu tả về Tiếp Dẫn đạo nhân như sau: “Đại tiên đi chân trần táo lê hương, chân đạp tường mây càng dị thường; 12 đài sen diễn pháp bảo... Tu thành xá lợi minh thai tức, thanh nhàn cực lạc là Tây phương”.
Trong Tây Du Ký, Phật Tổ Như Lai cũng được miêu tả giống hệt đoạn văn trên. Bên cạnh đó có nhiều yếu tố chỉ ra rằng Tiếp Dẫn đạo nhân chính là Phật Tổ Như Lai, người kiến lập ra Phật giáo vào thời sau đó.
Như vậy, có thể thấy, Chuẩn Đề đạo nhân là sư đệ của Tiếp Dẫn đạo nhân, Tiếp Dẫn đạo nhân cũng chính là Phật Tổ Như Lai sau này. Vậy nên, Bồ Đề Tổ Sư chính là sư đệ của Phật Tổ Như Lai. Ông chính là người duy nhất trong tam giới vừa tu Phật vừa tu Đạo.
Trong tác phẩm Tây Du Ký, có thể thấy, chi tiết việc Bồ Đề Tổ Sư và Đường Tăng đuổi Tôn Ngộ Không đi đều có mục đích tốt đẹp. Nó là một cách để Tôn Ngộ Không nhận ra lỗi lầm của mình và trưởng thành hơn. Nhờ những lần bị đuổi đi, Tôn Ngộ Không đã dần trở nên chín chắn, biết suy nghĩ thấu đáo hơn. Và Tôn Ngộ Không đã trở thành một người học trò đắc lực của Đường Tăng trong suốt hành trình đi Tây Trúc thỉnh kinh.
Tùng Lâm (t/h)
