"Tránh hụt hẫng"
Sáng 15/2, tiếp tục chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).
Phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề ĐBQH nêu tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà ghi nhận các ý kiến phát biểu sôi nổi, tâm huyết, trách nhiệm, thực tiễn và xác đáng của các ĐBQH để ban soạn thảo phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Pháp luật của Quốc hội tiếp thu, giải trình và gửi báo cáo sớm nhất các ĐBQH, làm căn cứ cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp này.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà (Ảnh: Media Quốc hội).
Trả lời ý kiến về tổ chức chính quyền địa phương và mô hình chính quyền địa phương, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết "giữ nguyên như hiện tại".
Lý giải về điều này, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết còn tiếp tục có đánh giá tổng thể về mô hình tổ chức của cả hệ thống chính trị.
"Theo đó, sẽ có điều chỉnh sắp xếp nên tạm thời chúng tôi vẫn giữ nguyên. Nếu không tạm thời giữ nguyên này sẽ có sự hẫng hụt trong việc vận hành tổ chức hệ thống tổ chức chính quyền địa phương cũng như mô hình chính quyền địa phương. Còn các chính quyền vẫn thực hiện như các nghị quyết của Quốc hội. Đối với các đô thị trực thuộc Trung ương vẫn tiếp tục có thể đề xuất về việc này, chúng tôi thấy không có vấn đề gì vướng", Bộ trưởng nói.
Tuy nhiên, trong bối cảnh đang thực hiện việc sắp xếp tổ chức bộ máy, Bộ Nội vụ đang phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương tiến hành việc đánh giá, nghiên cứu tổng thể mô hình tổ chức của bộ máy. Trong đó, có hệ thống chính quyền địa phương, do đó Bộ trưởng mong đại biểu ủng hộ cho phương án giữ nguyên.
Về nguyên tắc xây dựng Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), bà Trà cho biết luật này cũng có những tương đồng như Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi), cốt lõi trọng tâm là một số vấn đề chính.
Cụ thể là phân định làm rõ hoàn thiện việc phân cấp, phân quyền và ủy quyền cho chính quyền địa phương để thực hiện phương châm theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư đó là "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm".
Đồng thời, xây dựng một cơ chế pháp lý, tạo hành lang pháp lý chặt chẽ để tháo gỡ những điểm nghẽn, những vấn đề vướng mắc hiện nay đang tồn tại trong các luật chuyên ngành để đảm bảo khơi thông, thực hiện được nguyên tắc phân quyền, phấn cấp và ủy quyền của hai Luật Tổ chức Chính phủ và Tổ chức chính quyền địa phương.
Theo Bộ trưởng, nếu không đưa ra cơ chế pháp lý để tháo gỡ thì rất khó khăn, lần sửa đổi này căn bản và toàn diện. Tuy nhiên, cũng có những vấn đề mang tính ổn định, trước mắt để chúng ta đảm bảo được vận hành thông suốt của chính quyền địa phương trong quá trình thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy.
Phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương là chính đáng
Liên quan đến nội dung các ĐBQH quan tâm đến nguyên tắc tổ chức hoạt động của chính quyền địa phương và phân định thẩm quyền trong việc phân quyền, phân cấp và ủy quyền. Bộ trưởng cho biết việc phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương là chính đáng và phù hợp với chủ trương chung của Bộ Chính trị.
Việc đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương là hết sức cần thiết, để vận hành cho chính quyền địa phương đa chủ thể, nhà nước, chính quyền,… nâng cao vai trò của chính quyền địa phương trên tinh thần "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm". Qua đó, nhằm nâng cao hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, góp phần vào thúc đẩy phát triển đất nước.
"Đây không phải là vấn đề mới, mà là vấn đề mang tính toàn cầu, nhằm phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương và nền hành chính quốc gia", bà Trà nói.
Các đại biểu tại phiên thảo luận sáng 15/2 (Ảnh: Media Quốc hội).
Phân định thẩm quyền về phân quyền, phân cấp mục tiêu đã rõ để phân định cho việc phân cấp, phân quyền và ủy quyền giữa cơ quan Nhà nước và Trung ương với giữa các cơ quan Nhà nước ở địa phương đảm bảo tính thống nhất, thông suốt của nền hành chính quốc gia.
Về nguyên tắc phân quyền, phân cấp và ủy quyền, Bộ trưởng cho biết tại phiên thảo luận về Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) các đại biểu đã có ý kiến rất sôi nổi và hôm nay các đại biểu vẫn bày tỏ băn khoăn là làm sao để đảm bảo được để địa phương thực sự chủ động, sáng tạo và tự chịu trách nhiệm trong vận hành của mình. Đảm bảo được nguyên tắc "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm.
"Trong dự thảo luật, chúng tôi đã cố gắng thiết kế về mặt tổng thể một cách rất cụ thể rành mạch nguyên tắc, mối quan hệ chặt chẽ tương tác trách nhiệm giữa các chủ thể, phạm vi, hình thức quản lý, điều kiện đảm bảo; cũng như trách nhiệm giữa chủ thể phân quyền, phân cấp ủy quyền với chủ thể nhận phân quyền, phân cấp và ủy quyền. Cũng phù hợp với các phương thức quản lý về phân quyền, phân cấp", Bộ trưởng cho biết.
Bà Trà nhấn mạnh đây chính là căn cứ nguyên tắc để giải quyết tất cả các luật chuyên ngành hiện nay đang siết chặt lại không thể thực hiện được việc phân quyền, phân cấp và ủy quyền.
Đồng thời, Bộ trưởng cho rằng cũng phải có cơ chế khuyến khích cho chính quyền địa phương để đề nghị việc phân cấp.
Về nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, UBND, Chủ tịch UBND, bà Trà cho biết đã bám sát chủ chủ trương của Đảng, Hiến pháp, tránh tình trạng chồng chéo, không rõ chức năng nhiệm vụ giữa tập thể và cá nhân.
"Chúng tôi đã cố gắng vừa kế thừa vừa đổi mới để làm sao thể hiện rõ được trách nhiệm giữa cá nhân với tập thể và tập thể HĐND, tập thể Ủy ban nhân dân với Chủ tịch UBND. Từ đó, phát huy được vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan hành chính Nhà nước ở địa phương", Bộ trưởng nói.
Đồng thời cho biết tiếp tục rà soát, chỉnh lý để đảm bảo chặt chẽ, khái quát, đầy đủ, rõ ràng, minh bạch hơn để xác định rõ thẩm quyền, nhiệm vụ thế nào là UBND? Thế nào là Chủ tịch UBND? để không có sự chồng chéo, dễ vận hành cho chính quyền địa phương.
Trước đó, thẩm tra về dự thảo luật này, về mô hình tổ chức chính quyền địa phương, ông Hoàng Thanh Tùng - Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho biết, Ủy ban Pháp luật cơ bản tán thành với đề xuất của Chính phủ về việc tiếp tục duy trì mô hình tổ chức chính quyền địa phương như quy định của Luật hiện hành và các luật, nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị.
Việc trước mắt vẫn giữ ổn định mô hình tổ chức chính quyền địa phương sẽ tạo điều kiện cho các cơ quan có thời gian "tiếp tục tập trung nghiên cứu, hoàn thiện mô hình tổng thể tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới" trước khi thực hiện đổi mới một cách đồng bộ, tổng thể bộ máy của hệ thống chính trị, xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương thực sự tinh gọn, phù hợp vào thời điểm thích hợp theo yêu cầu tại Kết luận số 121.
Thời gian qua, Quốc hội đã cho phép thành phố Hà Nội thực hiện mô hình chính quyền đô thị theo quy định tại Luật Thủ đô; một số thành phố khác trực thuộc trung ương cũng đang thực hiện mô hình chính quyền đô thị theo các nghị quyết của Quốc hội và bước đầu phát huy hiệu quả tích cực.
Do đó, đề nghị Chính phủ tiếp tục tổng kết, đánh giá một cách toàn diện về việc tổ chức mô hình chính quyền đô thị tại các địa phương, trên cơ sở đó đề xuất mô hình tổ chức chính quyền địa phương phù hợp để thực hiện một cách tổng thể, đồng bộ, thống nhất trên phạm vi cả nước.
