Bùng nổ doanh nghiệp "lách luật" khi bộ GTVT để Uber, Grab thí điểm?

Hiệp hội taxi 3 miền vừa có kiến nghị gửi Thủ tướng Chính phủ phản ánh bộ GTVT không trung thực về thực trạng hoạt động taxi trong Quyết định số 24 của bộ GTVT cho phép Uber, Grab thí điểm loại hình xe hợp đồng điện tử và đã  bỏ qua nhiều sai lầm trong nghiên cứu, đề xuất của vụ Vận tải.

Cụ thể, sau khi bộ GTVT trình Chính phủ Nghị định quy định về "kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng xe ô tô" thay thế Nghị định 86/2014/NĐ-CP, các Hiệp hội taxi của Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM đã đồng loạt nêu ra các kiến nghị gửi tới Thủ tướng về những tồn tại phát sinh khi bộ GTVT cho Uber, Grab thí điểm tại Việt Nam.

Hiệp hội taxi 3 miền cho biết, bộ GTVT đã không trung thực khi đánh giá về thực trạng hoạt động taxi trong Quyết định 24 của bộ GTVT cho phép công ty Uber, Grab thí điểm loại hình xe hợp đồng điện tử tại Việt Nam.

Đặc biệt, việc không tiếp thu việc kiến nghị khống chế số lượng xe thí điểm, đã cho thí điểm tại 5 thành phố là những thị trường vận tải taxi lớn của cả nước, khiến lượng xe phát sinh không thể kiểm soát được, trong một thời gian ngắn, lượng xe lưu hành đã tăng gấp 3 lần số lượng taxi.

Trước những tồn tại trên, hiệp hội taxi 3 miền khẳng định: “Uber và Grab thực chất không phải nền kinh tế chia sẻ, mà thực tế các doanh nghiệp này đã công khai kêu gọi và tạo điều kiện cho mọi cá nhân đầu tư xe để tham gia vận tải chứ không phải là tận dụng xe nhàn rỗi như nhiều người lầm tưởng".

Mặc dù, bộ GTVT đã từng giải thích nhiều lần về Uber, Grab nhưng không làm các doanh nghiệp taxi hài lòng vì xác định Uber, Grab là những công ty "cung cấp phần mềm", "kết nối hành khách". Tuy nhiên, trên thực tế chính các doanh nghiệp này cũng có những hoạt động tuyển mộ lái xe, hướng dẫn đầu tư, điều hành từng chuyến xe, quyết định những vấn đề như một doanh nghiệp kinh doanh vận tải về giá cước, khuyến mãi, tỷ lệ ăn chia.

Uber, Grab bùng nổ với số lượng xe rất lớn đã gây rối loạn cho tình hình giao thông trong các thành phố điển hình như: TP.Hà Nội, TP.HCM, gây khó khăn cho lực lượng thanh tra giao thông, cảnh sát giao thông gặp nhiều khó khăn để xác định xe kinh doanh, thực tế là thường không phân biệt được.

Các hiệp hội taxi cho rằng, với những vấn đề trên đang khiến Nhà nước thiệt hại rất lớn về thuế, đang tạo không gian hở về luật khiến không có ai chịu trách nhiệm về bảo hiểm cho hành khách, cho lái xe - những người tạo lợi nhuận cho Uber, Grab.

Đồng thời, khi Uber bất ngờ rút khỏi thị trường Việt Nam, hàng nghìn lái xe bỗng lâm phải cảnh điêu đứng, phải bán xe để cắt lỗ hoặc chấp nhận chuyển sang Grab với tỷ lệ doanh thu phải nộp tăng từ 20 đến 29%, phải thực hiện những tiêu chí ngặt nghèo gấp bội, khiến lái xe phải tăng cường hoạt động mới cân bằng được chi phí.

Các Hiệp hội taxi Hà Nội, Đà Nẵng, TP.HCM cho rằng Uber, Grab đã tự do bóc lột người lao động Việt Nam mà không bị cơ quan nào can thiệp và lấy dẫn chứng về việc tập thể lái xe phải kéo đến trụ sở các công ty để biểu tình, yêu cầu cắt giảm chiết khấu.

Đồng thời, phải kêu cứu đến chính đơn vị ban hành Quyết định 24 là bộ GTVT. Cùng với đó, Uber, Grab còn có những sự mập mờ đối với nghĩa vụ tài chính khi báo lỗ lên tới cả ngàn tỷ đồng để không phải nộp thuế. Số tiền thuế thất thu được cho là rất lớn khi Grab báo lỗ tới 938,2 tỷ đồng, là công ty có rủi ro cao về thuế trong 3 năm (từ 2014 - 2016). Năm 2017, công ty này tiếp tục báo lỗ 788 tỷ đồng.

Trong khi lượng khách ngày càng tăng, còn các doanh nghiệp taxi trong nước thì thụt giảm doanh thu mạnh do sự xuất hiện của Uber, Grab, do đó những con số tài chính này cần thiết phải được làm sáng tỏ. Còn đối với Uber, 53 tỷ đồng nợ thuế hiện tại gần như không có khả năng thu hồi vì doanh nghiệp này đã rút khỏi Việt Nam. Mặc dù thực tế về lãi ròng của Uber, Grab được cho là rất lớn, lên tới hàng chục nghìn tỷ đồng được chuyển ra nước ngoài.

Ngoài ra, theo công văn của hiệp hội taxi Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, hàng nghìn HTX vận tải “ma” đã ra đời chỉ để thu tiền hỗ trợ xin phù hiệu của hàng vạn tài xế và ký hợp đồng với Uber, Grab để hợp pháp hóa các hoạt động của xe hợp đồng điện tử. Thực tế cho thấy các HTX này không có vai trò, trách nhiệm gì vì quyền tuyển dụng, điều hành xe, giá cước, tỷ lệ... đều do Uber, Grab quyết định.

Còn các tài xế, sau khi hợp tác với các HTX "ma" kiểu như thế này đều buộc phải tự tìm cách lách luật để hoạt động, không ít trong số đó chọn cách không dán phù hiệu để tránh né sự kiểm tra của cơ quan chức năng.

Thực trạng này bắt nguồn từ những sai lầm, thiếu sót, bất hợp lý trong thực hiện thí điểm đối với Uber, Grab mà bộ GTVT là đơn vị trực tiếp được nhắc đến do coi đây là xe hợp đồng điện tử mà không thể có đánh giá đầy đủ và trung thực.

Với những kiến nghị đã nêu, hiệp hội taxi bày tỏ sự lo ngại về tình trạng hỗn loạn sắp tới, đặc biệt, một tương lai u ám đối với những doanh nghiệp taxi đang dần hiện hữu khi họ phải đối mặt với nguy cơ tan rã - phá sản hoặc buộc phải chọn những cách “lách luật” khác để tồn tại.

Liên quan tới vấn đề này, trao đổi với PV báo Người Đưa Tin, ông Nguyễn Trí Đức, Chánh văn phòng bộ GTVT cho biết, chưa nắm được văn bản kiến nghị của hiệp hội taxi TP.Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, khi nào nhận được văn bản này, bộ xem xét những nội dung trên.

Thế Anh