Thực phẩm, lối sống căn nguyên gây bệnh
Thông tin tỉ lệ tử vong do ung thư ở Việt Nam thuộc nhóm cao hàng đầu thế giới khiến nhiều người quan tâm. Ông có thể nói rõ hơn về thực tế này?
Ung thư là một nhóm các bệnh liên quan đến việc phân chia tế bào một cách vô tổ chức và những tế bào nào đó có khả năng xâm lấn những mô khác, bằng cách phát triển trực tiếp vào mô lân cận hoặc di chuyển đến nơi xa (di căn). Hiện có khoảng 200 loại ung thư và không phải tất cả đều có thể phát hiện sớm. Ung thư có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau phụ thuộc vào vị trí, đặc điểm và khả năng di căn của khối u.
Hiện nay, trên thế giới, mỗi năm có khoảng 12,7 triệu người được phát hiện mắc ung thư và khoảng 8,2 triệu người tử vong vì căn bệnh này. Dự báo sẽ có khoảng 100 triệu người tử vong vì ung thư trong 10 năm tới. Riêng tại Việt Nam, trung bình mỗi năm có khoảng 150.000 ca mắc mới và trên 75.000 trường hợp tử vong do ung thư và những con số đó đã phản ánh xu thế ngày càng gia tăng của căn bệnh này.
PGS.TS. Trần Văn Thuấn, Phó Giám đốc bệnh viện K, kiêm Viện trưởng viện Nghiên cứu phòng chống ung thư.
Như ông vừa nói, tỉ lệ mắc và tử vong do ung thư ở Việt Nam ngày càng gia tăng. Vậy, có liên quan gì giữa lối sống, cách ăn uống đến kết quả này không, thưa ông?
Nguyên nhân gây căn bệnh ung thư có rất nhiều yếu tố. Một yếu tố có thể gây ra nhiều loại ung thư và mỗi loại ung thư có thể gây ra do nhiều yếu tố. Tuy nhiên, hiện có trên 80% là do các yếu tố bên ngoài hay còn gọi là các yếu tố ngoại sinh bao gồm hút thuốc lá, chế độ dinh dưỡng không hợp lý, tiếp xúc với tia phóng xạ, thuốc trừ sâu diệt cỏ và một số yếu tố sinh học như nhiễm vi rút viêm gan B, nhiễm vi rút HPV gây ung thư cổ tử cung và một phần nhỏ khoảng 5-10% có liên quan tới yếu tố di truyền gây bệnh ung thư như ung thư vú, ung thư đại trực tràng...
Tôi nhấn mạnh, hút thuốc lá chiếm tới trên 30% tổng số nguyên nhân gây bệnh ung thư. Điều này cho thấy, ung thư phổi là loại ung thư phổ biến nhất, nguyên nhân gây tử vong cao nhất đối với nam giới. Ở nữ giới, tỉ lệ này ngày càng tăng và có thể chiếm tỉ lệ tử vong hàng đầu trong các bệnh ung thư ở nữ giới tại các nước công nghiệp hoá do phong trào hút thuốc ở nữ giới gia tăng. Ngoài ra, với sự phát triển của xã hội hiện đại nên việc sử dụng thực phẩm không hợp lý, không an toàn cũng là những căn nguyên gây bệnh.
Có thể ngừa ung thư bằng thay đổi chế độ, sinh hoạt
Gần đây, người dân rất hoang mang trước hàng loạt các loại thực phẩm không đạt chất lượng, "tẩm hoá chất" có thể gây hại tới sức khoẻ người tiêu dùng. Thực phẩm có phải là "thủ phạm số 1" gây bệnh ung thư, thưa ông?
Như tôi đã nói, việc sử dụng thực phẩm không hợp lý sẽ là một trong những yếu tố nguy cơ chính gây bệnh (35%). Tuy nhiên, bản thân trong thực phẩm không có chứa chất gây ung thư nhưng để bảo quản thực phẩm một số người kinh doanh hám lời bất chấp thủ đoạn đã cố tình sử dụng những loại hoá chất độc hại "đầu độc" người tiêu dùng. Khi các tiểu thương dùng phụ gia thực phẩm công nghiệp nhằm kéo dài tuổi thọ, kích thích sự phát triển, tăng sự bắt mắt về mẫu mã, hình dáng của sản phẩm, thực phẩm thì tất yếu, nếu người dân khi mua và sử dụng phải những loại thực phẩm này sẽ là những nguy cơ gây bệnh hoặc do thức ăn để quá lâu, bảo quản không đúng quy định cũng là những mầm mống. Chẳng hạn như gạo mốc, giấy báo có chứa chì, khi bọc vào thức ăn ăn trực tiếp sẽ vô cùng nguy hiểm. Ngoài ra, chế độ trong bữa ăn có chứa quá nhiều chất béo, mỡ động vật... đều là những yếu tố nguy cơ có thể gây bệnh ung thư.
Vậy làm thế nào để có thể ngăn ngừa và phát hiện sớm nhằm điều trị có hiệu quả về căn bệnh này, thưa ông?
Để có thể ngăn ngừa sự xâm lấn của căn bệnh, chúng ta không tiếp xúc hoặc giảm tối đa những yếu tố tiếp xúc với ung thư như: Không hút thuốc lá, có chế độ dinh dưỡng hợp lý. Trong bữa ăn cần tăng cường hoa quả, rau xanh, giảm và điều chỉnh lượng đạm phù hợp cũng như hạn chế tối đa sử dụng mỡ động vật và thay vào đó là các loại dầu thực vật có lợi cho sức khoẻ.
Ngoài ra, có thể tiêm phòng như tiêm vắc xin phòng viêm gan B để phòng ung thư gan, vắc xin chống nhiễm HPV phòng ung thư cổ tử cung... và đặc biệt, phải có lối sống lành mạnh, chung thuỷ một vợ một chồng; hạn chế và dừng ở hai con vì sinh đẻ nhiều sẽ gây nguy cơ mắc ung thư cổ tử cung đồng thời phải có chế độ luyện tập thể dục thể thao hợp lý, khoa học sẽ là những giải pháp ngăn ngừa rất hữu hiệu.
Mặc dù, ung thư đang trở thành căn bệnh hàng đầu gây tử vong ở một số nước phát triển. Thế nhưng, điều may mắn là khoảng 1/3 trường hợp tử vong do ung thư, có thể phòng ngừa được bằng cách thay đổi chế độ ăn uống, sinh hoạt. 1/3 bệnh ung thư chữa được khỏi nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. 1/3 bệnh ung thư còn lại chúng ta có thể kéo dài thời gian và cải thiện chất lượng sống bằng các biện pháp điều trị.
Xin cảm ơn ông!
Hoàng Anh- Hương Lan
