Các nhà phân tích nói với Defense News, những lựa chọn hạn chế có thể khiến châu Âu phải chi hàng chục tỷ USD mua vũ khí Mỹ nhằm đổi lấy sự bảo đảm an ninh cho Ukraine, dù EU vẫn muốn đầu tư cho ngành công nghiệp quốc phòng của chính mình.
Tuần trước, các quan chức chính phủ và quân sự hai bờ Đại Tây Dương đã thảo luận cách phương Tây có thể đảm bảo an toàn cho Kyiv, sau khi đạt được một thỏa thuận hòa bình chấm dứt xung đột tại Ukraine.
Khi Tổng thống Donald Trump đề cập khả năng Mỹ điều phối nỗ lực này - một yếu tố then chốt của bất kỳ cam kết bảo đảm nào - Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy đã gợi ý rằng Ukraine sẵn sàng mua 90 tỷ USD vũ khí Mỹ để giữ Washington ở lại bàn đàm phán.
Hôm thứ Tư tuần trước, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance tuyên bố, châu Âu sẽ phải gánh phần lớn chi phí bảo vệ Ukraine.
"Dù dưới hình thức nào, người châu Âu sẽ phải chịu phần lớn gánh nặng", ông Vance nói với Fox News. "Đó là lục địa của họ, là an ninh của họ, và Tổng thống đã nói rất rõ, họ sẽ phải gánh vác trách nhiệm ở đây".
Tuy nhiên, kịch bản này chưa chắc xảy ra. Kể từ cuộc gặp giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Alaska hôm 15/8, Moscow đã phản đối ý tưởng có binh sĩ phương Tây ở Ukraine và cho rằng Nga cần tham gia vào bất kỳ cam kết an ninh nào - một điều chắc chắn không thể chấp nhận với Kyiv.
Một số lãnh đạo châu Âu đã phản ứng gay gắt trước khả năng phải trả tiền để giữ Mỹ trong cuộc.
"Ngay cả trong cơn ác mộng tồi tệ nhất, tôi cũng không thể tưởng tượng Slovakia mua vũ khí của Mỹ rồi gửi miễn phí ra mặt trận ở Ukraine", Thủ tướng Slovakia Robert Fico nói.
Một thách thức khác với các quan chức EU là việc mua vũ khí Mỹ có thể làm suy yếu nỗ lực của khối trong việc đầu tư nhiều hơn cho ngành công nghiệp quốc phòng nội khối, xây dựng năng lực quân sự tự chủ và giảm phụ thuộc vào vũ khí Mỹ.
Chương trình SAFE mới của EU, cung cấp 150 tỷ euro tiền vay cho các quốc gia thành viên chi cho quốc phòng, ưu tiên đầu tư vào sản phẩm do châu Âu sản xuất.
Người phát ngôn Ủy ban châu Âu đã né tránh khi được hỏi về khả năng EU mua vũ khí Mỹ và cho biết vấn đề này không được đề cập khi các lãnh đạo châu Âu gặp Tổng thống Trump tại Washington hôm 18/8.
"Tôi không có bình luận cụ thể", bà nói. "Nhìn chung, mọi người đều biết nỗ lực mà chúng tôi đang thúc đẩy để duy trì hỗ trợ Ukraine, trong đó có hỗ trợ quân sự, cũng như chương trình SAFE và cách chúng tôi đang cố gắng tích hợp ngành công nghiệp quốc phòng, tăng chi tiêu và đổi mới cùng với Ukraine".
Tổ hợp Patriot. Ảnh: KT
Yohann Michel, nhà phân tích tại Viện Nghiên cứu Chiến lược (IESD) của Pháp, cho rằng châu Âu không còn lựa chọn nào khác ngoài việc trả tiền cho Mỹ trong ngắn hạn. "Phần lớn vũ khí cần thiết đều đến từ Mỹ, như Patriot. Nếu chúng ta không sản xuất, thì phải trả tiền", ông nói.
Christian Mölling, cố vấn cao cấp tại Trung tâm Chính sách châu Âu, cho biết châu Âu đang né tránh cuộc thảo luận về khoản tiền hàng chục tỷ USD có thể phải trả cho Mỹ.
"Ấn tượng của tôi là mọi người đều tránh cuộc tranh luận này cho đến khi biết chắc liệu các cam kết an ninh có thực sự được thiết lập hay không", ông nói.
Ông Mölling bổ sung rằng châu Âu sẽ khó có lựa chọn nào khác ngoài việc chi tiền.
"Không có sự thay thế nào cho các hệ thống Patriot", ông nhận định. "Tôi không nghĩ Brussels sẽ ký một tấm séc 90 tỷ USD trao cho Mỹ, nhưng sẽ có nhiều khoản thanh toán nhỏ hơn được thực hiện".
Thế Hải (Theo Defensenews)
