Theo Infonet, lá dong thuộc loại cây thảo cao khoảng 1m, thân rễ hình củ. Lá thuôn hay thuôn mũi mác, dài 30 - 50cm, rộng 10 - 20cm, gốc nhọn, đầu có mỏ ngắn, hai mặt nhẵn; cuống lá dài, nhẵn; bẹ lá nhẵn hay có lông ít hay nhiều ở gốc.
Lá dong phân bố ở các nước châu Á như Trung Quốc, Ấn Độ, Bhutan, Indonesia, Myanma, Philippines, Thái Lan và Việt Nam có ở nhiều nơi thuộc Bắc Bộ, Trung Bộ (hiện nay cây lá dong đã được di thực về đồng bằng sông Cửu Long).
Nói về lá dong, BS CK II Huỳnh Tấn Vũ – Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM cho biết, lá dong là thứ lá quen thuộc mỗi dịp xuân về, là nguyên liệu không thể thiếu để gói bánh chưng, giúp bảo quản bánh, tạo nên màu xanh tươi bắt mắt và hương thơm đặc trưng, khai vị kích thích tiêu hóa. Ít ai biết cây lá dong ngoài để gói bánh cũng là một vị thuốc của Y học cổ truyền với tác dụng chính là giải độc, thanh nhiệt.
Cụ thể, Đông y cho rằng, thuốc làm từ lá dong có vị ngọt, nhạt, tính hơi hàn; Vào kinh can. Có tác dụng thanh nhiệt giải độc, lương huyết, chỉ huyết, lợi niệu…
Để làm thuốc thường dùng lá tươi, ngoài ra cũng có thể phơi khô lá để bảo quản dùng dần trong năm. Đến nay, lá dong được xem là loại thảo dược chữa một số bệnh thông dụng nhưng cũng mới được sử dụng theo kinh nghiệm trong nhân dân, chưa có nghiên cứu khoa học cụ thể.
Khi sử dụng lá dong, bác sĩ Vũ lưu ý nên chọn để giữ lá dong luôn tươi, sau khi cắt về, người ta sẽ rửa sạch rồi phân loại (Ảnh minh họa)
Công dụng của cây lá dong, theo Những vị thuốc Việt Nam thì lá dong có thể chữa say rượu nhanh chóng. Lá dong khô nấu uống giúp gan mát gan, giải độc, hạ men gan. Lá dong dã nhỏ có thể hỗ trợ điều trị rắn độc cắn trong khi chờ đến cơ sở y tế. Chúng ta, có thể dùng cuống lá dong chữa ngộ độc đọt lá dong 50g, rửa sạch, giã nát, thêm nước, gạn uống.
Khi sử dụng lá dong, bác sĩ Vũ lưu ý nên chọn để giữ lá dong luôn tươi, sau khi cắt về, người ta sẽ rửa sạch rồi phân loại, xếp thành từng bó và dùng vải bạt phủ lên trên để tránh ánh nắng mặt trời.
Ngoài lá dong, bác sĩ Vũ cho biết lạt gói bánh chưng, bánh tét, bánh giò được làm tứ ống nứa, ống giang. Cây nứa đối với y học cổ truyền cho một vị thuốc có tên là Thiên trúc hoàng với tác dụng thanh nhiệt trừ đờm, định tâm an thần, đuổi phong nhiệt.
Thông tin trên báo Dân việt, để có thể chọn được lá dong tươi, bạn quan sát kĩ phần bên ngoài của lá. Lá phải tươi, có độ dai tốt, không bị giòn. Chọn lá có màu sắc xanh đậm, phiến lá to vừa phải để có thể gói trọn được phần nhân bên trong.
Nên chọn loại lá bánh tẻ là lá không quá già cũng không quá non, như vậy bánh mới có được màu xanh đẹp.
Không nên chọn những lá héo, sờ vào có cảm giác khô cứng, không mềm dai như lá tươi. Chọn những lá còn nguyên vẹn, không bị tét hay rách ở bất kì phần nào.
Một chiếc bánh chưng thường cần khoảng 4 lá dong.
Hồng Anh (Tổng Hợp)
