Những quảng cáo phản cảm này hầu hết đều đi ngược lại với thuần phong mỹ tục của người Việt Nam và phần nào vi phạm Luật Quảng cáo. Thế nhưng để kiếm lời, nhiều doanh nghiệp vẫn "đua" nhau làm bất chấp người xem, người đọc có thích hay không và hậu quả như thế nào...
Quảng cáo "cấm phụ nữ đoan trang" trên vỏ bao diêm của Công ty Diêm Thống Nhất
Những chiêu quảng cáo giật gân, câu khách
"Vũ điệu đường cong" cấm "phụ nữ đoan trang" mới tạm lắng xuống thì Diêm Thống Nhất lại tiếp tục "cấm phụ nữ đoan trang" trong quảng cáo mặt sau của vỏ bao diêm. Rất nhiều người tiêu dùng, khi bắt gặp slogan quảng cáo này đều "sốc". Họ "sốc" bởi theo tín ngưỡng, phong tục của người Việt Nam, đã là phụ nữ thì phải đoan trang, hiền hậu, vậy mà lại bị cấm! Đã thế người cấm lại là một hãng diêm nổi tiếng mấy chục năm nay.
Phía trước vỏ hộp diêm vẫn là hình ảnh bồ câu trắng ngậm hoa hồng - biểu tượng của hòa bình, tốt đẹp. Thế nhưng mặt sau lại là những quảng cáo vô cùng phản cảm: "Dự đoán kết quả sổ xố siêu chuẩn", "xem tài vận năm", "soi cầu phát lộc, soi cầu là trúng, soi là phát"... của các tổng đài 8553, 8153, 19008689... Điều đáng nói là dòng chữ quảng cáo "cấm phụ nữ đoan trang" được đóng khung "cẩn thận" của tổng đài 19008662, bên cạnh là một cô gái tóc vàng ăn mặc khêu gợi, cười toe toét...".
Nhiều người tiêu dùng khi nhìn thấy slogan phản cảm này đều lắc đầu ngao ngán. Anh Nguyễn Minh Đức (Trương Định, Hoàng Mai, Hà Nội) cho biết: "Nhìn vào dòng chữ quảng cáo "cấm phụ nữ đoan trang" mặt sau của hộp Diêm Thống Nhất và hình ảnh cô gái khá mát mẻ kia, ai chả biết đó là gì. Theo tôi biết, những vấn đề nhạy cảm nam nữ như trên không phù hợp với thuần phong mỹ tục của người Việt Nam mình".
Trước bức xúc của dư luận, hiện nay slogan phản cảm "cấm phụ nữ đoan trang" đã được công ty Diêm Thống Nhất ngừng in quảng cáo trên vỏ bao diêm. Được biết sự "xơ xuất" này là do công ty không chuyên nghiệp trong khâu làm quảng cáo, khách hàng quảng cáo thế nào thì in như thế. Bên cạnh đó, công ty cũng không để ý tới ý nghĩa của slogan trên vì nghĩ nó chỉ là cách nói khác biệt, mới lạ, gây sự tò mò của người tiêu dùng là bình thường nên cứ thế in.
Không chỉ phản cảm qua slogan, nhiều quảng cáo còn gây phản cảm qua hình ảnh, hành động và lời nói. Người ta giật mình với hành động đưa tay quẹt vào bồn cầu sau khi đã dùng Vim để chứng tỏ bồn cầu không còn vi khuẩn. Từ xưa đến nay, mỗi khi nói đến nhà vệ sinh là người ta nghĩ ngay tới nơi ẩn náu của hàng nghìn loại vi khuẩn gây bệnh khác nhau, đặc biệt là bồn cầu. Bồn cầu mà nhân vật chính trong quảng cáo dùng tay quệt là mới, vậy với những bồn cầu có thâm niên sử dụng thì sao? Thế nên, trước đoạn video quảng cáo được phát trên truyền hình với tần suất cao như vậy, rất nhiều người e ngại, lo sợ con cháu mình học theo. Điều này là đương nhiên bởi trẻ em như tờ giấy trắng, chúng luôn thích thú được khám phá, học hỏi, làm những gì người lớn làm được...
Hay như câu nói "bổ thận nam, một người khỏe, hai người vui" trong quảng cáo thuốc tăng cường sinh lực cho phái mạnh. Nghe câu này, người lớn ai cũng hiểu là quảng cáo cái gì. Không chỉ dừng lại ở chỗ là lời trong quảng cáo, câu nói này đã trở thành "câu cửa miệng" khi nhắc đến chuyện "nam nữ". Người lớn biết nhưng trẻ em không biết, chúng sẽ tò mò, mua về sử dụng và học theo vì dùng cái này là "một người khỏe và hai người vui...".
Theo Điều 10.3 của Luật Quảng cáo cấm các hành vi "Quảng cáo trái với truyền thống lịch sử, văn hóa, đạo đức, thuần phong mỹ tục của dân tộc Việt Nam". Song trên thực tế, thế nào là trái với truyền thống và phong tục thì lại không có sự phân định rạch ròi. Thế nên, người muốn quảng cáo sản phẩm thì tìm mọi cách quảng cáo, đưa ra slogan làm sao cho giật gân, câu khách, vì mục đích lợi nhuận hàng đầu. Và những quảng cáo phản cảm này đã gây ra hiệu ứng xấu trong xã hội.
Hậu quả khôn lường từ quảng cáo phản cảm
Những pano, áp phích quảng cáo luôn được trưng rộng rãi, ở nơi có nhiều người qua lại nhất, thế nhưng, những nội dung phản cảm lại ngang nhiên chình ình ngay trước mắt các nhà quản lý. Những góc tối, những mặt phản cảm bỗng dưng có cơ hội phô bày. Đây là một thực tế kéo dài gần chục năm nay. Đáng tiếc là chỉ khi có phản ứng gay gắt từ phía dư luận thì các ban, ngành, cơ quan liên quan mới vào cuộc giải quyết. Ngay công đoạn xét duyệt nội dung quảng cáo, kiểm duyệt pano, slogan trước khi đưa lên cũng đã bị lơ đi. Phía cơ quan chức năng chịu trách nhiệm xét duyệt banner quảng cáo cần kiểm tra, thẩm định nội dung ngôn từ quảng cáo trước khi cho đăng lên sản phẩm.
Một hệ lụy có thể thấy qua các quảng cáo đó là ứng xử thường ngày của người tiêu dùng ít nhiều cũng chịu ảnh hưởng từ những hành vi của nhân vật trong các quảng cáo. Một sản phẩm không được quảng cáo rầm rộ không có nghĩa là chất lượng kém, ngược lại, một sản phẩm nào đó có sự góp mặt của một người nổi tiếng quảng cáo không có nghĩa thuộc về đẳng cấp cao. Tâm lý người tiêu dùng đôi khi vẫn bị đánh lừa như vậy.
Ngoài ra, những logo quảng cáo phản cảm còn góp phần cổ xúy cho một lối sống buông thả, không lành mạnh của một bộ phận người dân. Lối sống hưởng thụ cá nhân sẽ lên ngôi. Nói riêng về trường hợp tổng đài 19008662 với slogan "cấm phụ nữ đoan trang" cũng vậy. Slogan này có ý khẳng định những thông tin mà tổng đài cung cấp là không đoan trang, có nghĩa không tốt, thuộc về những mặt trái của xã hội, cổ súy cho những phụ nữ có lối sống buông thả. Điều này gây tò mò rất lớn cho giới trẻ, đặc biệt là những thanh niên mới lớn. Chắc chắn, số máy của nam giới gọi đến xin tư vấn không phải nhỏ.
Để kiểm nghiệm trực tiếp, sáng 28/11, trong vai một cô gái cần sự tư vấn về đời sống, chúng tôi gọi đến tổng đài 19008662. Sau khi hỏi lĩnh vực mà tổng đài tư vấn, một nữ tư vấn viên cho biết, tổng đài chỉ phục vụ các ứng dụng trên điện thoại như cài GPRS, tải nhạc, clip... Ngay sau đó, chúng tôi nhờ một đồng nghiệp nam gọi đến tổng đài này thì lại nhận được câu trả lời hoàn toàn ngược lại. Bắt máy là một giọng nữ vô cùng ngọt ngào. Không đợi người gọi nói lí do, mục đích gọi điện, nữ điện thoại viên đã hồ hởi hỏi anh bạn đồng nghiệp cần tư vấn tâm lý, tình cảm hay gia đình? Sau vài câu khách sáo, người này tư vấn đủ các chuyện phòng the nhạy cảm.
Rồi những câu tiếp theo, nhân viên tổng đài giới thiệu cả các hãng bao cao su, các loại bao cao su mới giúp cải thiện và làm sung sướng trong "chuyện ấy". Nếu chưa hoặc không có bạn gái ở cùng, người này tiếp tục hướng dẫn tỉ mỉ về cách… thủ dâm. Có thể nói, đây là một kênh tư vấn các chuyện nhạy cảm của người lớn, chủ yếu là cánh mày râu, thế nên họ mới "cấm phụ nữ đoan trang"?! Cũng theo tìm hiểu của PV, đầu số 19008662 hiện chưa có thông tin về cơ quan quản lý.
Làm quảng cáo để thu lợi nhuận cho doanh nghiệp là điều tốt, tuy nhiên, cần có cơ chế quản lý chặt chẽ nội dung cũng như khách hàng đến quảng cáo. Những hậu quả phát sinh từ quảng cáo phản cảm về lâu về dài sẽ làm người tiêu dùng mất lòng tin với doanh nghiệp đó. Đối với những quảng cáo cho những hoạt động tư vấn nhạy cảm như tổng đài 19008662 thì hậu quả sẽ ra sao? Ai có thể thống kê được số người "mê" tư vấn "không trong sáng" ấy? Cách tư vấn "khác người" ấy khiến lối sống của một bộ phận thanh thiếu niên bị ảnh hưởng nặng nề, phá vỡ quy chuẩn đạo đức trong xã hội.
| Nhóm cán bộ thuộc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng khoa học về giới - gia đình - phụ nữ và vị thành niên (CSAGA) cùng Tổ chức Oxfam (Anh) tiến hành khảo sát ngẫu nhiên 36 phim quảng cáo phát sóng trên VTV từ tháng 9/2010 đến tháng 1/2011 và kết luận, nhiều phim quảng cáo tại Việt Nam thiếu nhạy cảm về bình đẳng giới. Cụ thể, những sản phẩm liên quan đến gia đình như nước lau sàn, nước rửa bát, đồ ăn, bột giặt... đều gắn với phụ nữ trong khi những quảng cáo gắn với ô tô, điện thoại di động thì gắn với hình ảnh nam tính, mạnh mẽ. Theo nhóm nghiên cứu thì các quảng cáo này mặc định rằng, đã là phụ nữ thì luôn gắn với nội trợ. |
Hồng Mây - Dương Yến
