Lộ nhiều khuyết điểm, sai phạm
Cụ thể, Thanh tra Chính phủ nêu rõ: Việc giao đất cho công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn và công ty CP Cảng Quy Nhơn trong việc đầu tư mở rộng Cảng đã có những khuyết điểm, vi phạm sau:
UBND tỉnh Bình Định cho công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn, công ty CP Cảng Quy Nhơn quản lý, sử dụng 281.834,8 m2 đất theo hình thức thuê đất trả tiền hàng năm, tuy đã quá thời hạn ổn định 05 năm tính từ thời điểm được Nhà nước quyết định cho thuê đất, nhưng Cục trưởng cục Thuế tỉnh, Chi cục trưởng chi cục Thuế thành phố Quy Nhơn chưa điều chỉnh lại đơn giá thuê đất áp dụng cho thời gian tiếp theo là không đúng quy định tại khoản 1 Điều 14 Nghị định số 46/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ. Trách nhiệm chính thuộc về Cục trưởng cục Thuế tỉnh Bình Định.
Cùng với đó, UBND tỉnh Bình Định cho công ty CP Cảng Quy Nhơn quản lý, sử dụng 813,3 m2 đất Trạm cấp nước ngọt cho tàu biển theo hình thức giao đất không thu tiền sử dụng đất là không đúng đối tượng, không đúng mục đích sử dụng đất quy định tại Điều 33 và điểm e khoản 1 Điều 35 luật Đất đai năm 2003, dẫn đến công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn không phải nộp tiền thuê đất, làm thất thu NSNN. Trách nhiệm chính thuộc về Giám đốc sở Tài nguyên Môi trường và UBND tỉnh Bình Định.
Sau khi Thanh tra Chính phủ chỉ rõ vi phạm, đến cuối năm 2017, UBND tỉnh Bình Định đã chỉ đạo, chấn chỉnh, khắc phục như sau: Ngày 21/11/2017, UBND tỉnh Bình Định đã ban hành Quyết định số 4365/QĐ-UBND chuyển hình thức giao đất không thu tiền sử dụng đất sang thuê đất trả tiền hàng năm đối với 813,3 m2 đất Trạm cấp nước ngọt cho tàu biển kể từ thời điểm doanh nghiệp Nhà nước chuyển thành công ty cổ phần.
Ngoài ra, chi cục Thuế thành phố Quy Nhơn đã ra Thông báo nộp tiền thuê đất từ tháng 11/2013 đến tháng 12/2017 với số tiền phải nộp là 107,1 triệu đồng; ngày 22/11/2017, công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn đã nộp NSNN 107,1 triệu đồng.
Ngày 23/11/2017, cục Thuế tỉnh Bình Định đã điều chỉnh đơn giá thuê đất của công ty CP Cảng Quy Nhơn áp dụng cho kỳ ổn định đơn giá thuê đất 05 năm tiếp theo 2017-2021 là 46.191 đồng/m2/năm; ngày 22/11/2017, chi cục Thuế thành phố Quy Nhơn ra thông báo nộp tiền thuê đất năm 2017 theo đơn giá mới với tổng số tiền 13,027 tỷ đồng, số phải nộp bổ sung là 5,408 tỷ đồng. Đến ngày 22/11/2017, công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn đã nộp NSNN 5,408 tỷ đồng.
Việc đầu tư mở rộng Cảng Quy Nhơn theo “Quy hoạch phát triển hệ thống Cảng biển Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt là nhiệm vụ lớn, có ý nghĩa quan trọng đối với phát triển kinh tế khu vực và địa phương, nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện, trong đó có nguyên nhân do dự án chưa có quy hoạch 1/500 được phê duyệt, chưa giải phóng được mặt bằng, cần phải tập trung giải quyết. Trách nhiệm thuộc về công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn, nhà đầu tư chiến lược và UBND tỉnh Bình Định.
Khấu hao tài sản sai quy định
Cùng với những vi phạm trên, Thanh tra Chính phủ còn chỉ ra nhiều sai phạm tại công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn trong việc trích khấu hao nhanh tài sản cố định không đúng quy định.
Kết luận chỉ ra rằng, trong thời gian thực hiện cổ phần hóa doanh nghiệp từ 1/4/2013 đến 31/10/2013, công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn đã thay đổi thời gian trích khấu hao, thực hiện trích khấu hao nhanh tài sản cố định nhưng không lập phương án thay đổi thời gian trích khấu hao tài sản cố định trình cơ quan tài chính có thẩm quyền phê duyệt là vi phạm quy định tại khoản 3 Điều 10 Thông tư số 45/2013/TT-BTC ngày 25/4/2013 của bộ Tài chính.
Đối với việc trích khấu hao nhanh đối với một số TSCĐ đã làm tăng chi phí khấu hao, dẫn đến phản ánh giảm lợi nhuận thực tế trên Báo cáo tài chính trong giai đoạn thực hiện cổ phần hóa và để lại doanh nghiệp số tiền 5,236 tỷ đồng, phải xử lý thu hồi vào NSNN. Trách nhiệm thuộc về nguyên Tổng giám đốc và nguyên Kế toán trưởng công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn.
Như vậy, việc cổ phần hóa, thoái hết vốn Nhà nước tại Cảng Quy Nhơn đã thực hiện không đúng với đề án tái cơ cấu tổng công ty Hàng hải Việt Nam giai đoạn 2012-2015 (đã được ban Cán sự đảng Chính phủ trình, bộ Chính trị đã thông qua), Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt tại Quyết định số 276/QĐ-TTg ngày 04/02/2013, trong đó cổ phần hóa Cảng Quy Nhơn, Nhà nước nắm giữ 75% vốn điều lệ.
Đối với việc bộ GTVT cho phép Vinalines chuyển nhượng 75,01% cổ phần thuộc sở hữu Nhà nước theo phương thức thỏa thuận trực tiếp khi không báo cáo, chưa được Thủ tướng Chính phủ cho phép là trái thẩm quyền, vi phạm quy định của Nghị định số 71/2013/NĐ-CP ngày 11/7/2013 của Chính phủ và Thông tư số 220/2013/TT-BTC ngày 31/12/2013 của bộ Tài chính, do đó 75,01% cổ phần mà Vinalines đã chuyển nhượng cho Công ty Hợp Thành phải xử lý thu hồi về sở hữu Nhà nước. Các tổ chức, cá nhân có khuyết điểm, vi phạm phải xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
Xử lý trách nhiệm và kinh tế
Sau khi có kết luận, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo xử xử lý trách nhiệm đối với bộ Giao thông vận tải:
Căn cứ Kết luận thanh tra và ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, bộ GTVT chủ trì kiểm điểm, xử lý nghiêm trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với các tập thể, cá nhân thuộc thẩm quyền quản lý có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm trong quá trình thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại Cảng Quy Nhơn nêu tại Kết luận thanh tra.
Chỉ đạo Vinalines theo thẩm quyền kiểm điểm, xử lý trách nhiệm các tập thể, cá nhân có khuyết điểm, vi phạm, trong đó có:
Ban Chỉ đạo cổ phần hóa và Tổ giúp việc, trong đó trách nhiệm chính thuộc về Trưởng ban Chỉ đạo và Tổ trưởng Tổ giúp việc đối với những khuyết điểm, vi phạm nêu tại Kết luận thanh tra.
Nguyên Tổng giám đốc và nguyên Kế toán trưởng công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn đối với khuyết điểm, vi phạm trong việc trích khấu hao TSCĐ không đúng quy định, dẫn đến giảm nguồn thu NSNN về thuế TNDN, giảm nguồn thu của Vinalines từ lợi nhuận trong giai đoạn thực hiện cổ phần hóa.
Đối với Văn phòng Chính phủ: Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Văn phòng Chính phủ tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với các cá nhân thuộc Văn phòng Chính phủ có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm nêu tại Kết luận thanh tra.
Đối với UBND tỉnh Bình Định: Theo thẩm quyền, UBND tỉnh Bình Định tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với các tập thể, cá nhân có liên quan đến khuyết điểm, vi phạm nêu tại Kết luận thanh tra.
Thanh tra Chính phủ chuyển Kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với những cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm nêu tại Kết luận thanh tra.
Đối với các công ty tư vấn: Căn cứ Kết luận thanh tra và ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính chủ trì xử lý hoặc chỉ đạo xử lý theo quy định của pháp luật trong lĩnh vực thẩm định giá đối với các công ty tư vấn (ATC và CPA), các thẩm định viên về những khuyết điểm, vi phạm trong việc xác định GTDN để cổ phần hóa, việc thẩm định giá cổ phần để thoái vốn nhà nước tại Công ty cổ phần Cảng Quy Nhơn nêu tại Kết luận thanh tra.
Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ còn kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xử lý về kinh tế.
Chỉ đạo Bộ trưởng bộ GTVT xem xét, hủy bỏ 02 văn bản, gồm: Văn bản số 16937/BGTVT-QLDN ngày 27/12/2014 và Văn bản số 6327/BGTVT-QLDN ngày 20/5/2015 vì có nội dung trái thẩm quyền, vi phạm quy định của pháp luật.
Giao bộ GTVT chủ trì, chỉ đạo, thực hiện việc thu hồi 75,01% cổ phần tại công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn về sở hữu Nhà nước vì bộ GTVT đã cho phép Vinalines chuyển nhượng cho công ty Hợp Thành theo phương thức thỏa thuận trực tiếp trái thẩm quyền, vi phạm quy định của pháp luật, đảm bảo Nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối tại công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn theo đề án tái cơ cấu tổng công ty Hàng hải Việt Nam giai đoạn 2012-2015 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đảm bảo an ninh quốc phòng, lợi ích của Nhà nước và nhà đầu tư theo quy định pháp luật; chỉ đạo Vinalines xem xét, xử lý việc bán 10% cổ phần khi cổ phần hóa cho công ty Hợp Thành theo Điểm 2.2 Mục 2 Hợp đồng số 01/CĐCL/CQN-HT ngày 20/9/2013.
Thế Anh
