Hạt mắc ca là một trong những loại hạt đắt đỏ bậc nhất thế giới. Một túi khoảng một pound (0,45 kg) có thể có giá khoảng 30 USD (hơn 700.000 VND), gần gấp đôi so với các loại hạt khác như hạnh nhân, và chúng đã liên tục tăng giá trong nhiều năm qua.
Với hương vị béo ngậy đặc trưng, hạt mắc ca là một trong những món ăn phổ biến và thời thượng ở nhiều nước từ châu Á tới châu Mỹ.
Thứ làm nên tên tuổi của hạt mắc ca trước hết phải kể đến giá trị dinh dưỡng, mà đặc biệt là hàm lượng chất béo có lợi mà nó sở hữu. Theo các nghiên cứu, trong một hạt mắc ca có chứa đến 22 gam chất béo, hầu hết là chất béo bão hòa đơn (MUFA) và hoàn toàn không có Cholesterol.
Con số này cao hơn bất kỳ loại hạt dinh dưỡng nào trên thị trường. Khi vào cơ thể, MUFA sẽ giúp làm giảm nồng độ Cholesterol, tăng cường sức khỏe tim mạch.
Chính nhờ hàm lượng chất béo và đường thấp làm cho hạt mắc ca trở thành món ăn lý tưởng cho các chế độ ăn uống và giảm cân lành mạnh, bao gồm chế độ ăn Keto nổi tiếng thế giới. Bên cạnh chất béo, mắc ca còn sở hữu hàng loạt các thành phần có lợi khác như: vitamin A, sắt, đồng, canxi, kẽm, carbonhydrate, chất chống lão hóa…
Đương nhiên, giá trị dinh dưỡng cùng thị hiếu của người tiêu dùng là yếu tố đẩy giá lên cao, nhưng nguyên nhân chính lại đến từ sự kỳ công trong việc trồng trọt và thu hoạch loại hạt này.
Cây mắc ca có nguồn gốc ở vùng đông bắc Australia và các loại hạt đã được thổ dân Australia tiêu thụ từ nhiều thập kỷ trước. Những người thổ dân gọi loài cây này là "Kindal", nhưng sau đó người Anh đã đổi tên chúng thành macadamia (mắc ca). Mặc dù có nguồn gốc từ Úc, cây mắc ca được trồng với mục đích thương mại đầu tiên ở Hawaii (Mỹ).
Hawaii sở hữu môi trường khí hậu hoàn hảo để sản xuất hạt mắc ca do loài cây này cần nhiều mưa, đất đai giàu dinh dưỡng và thời tiết ấm áp để phát triển mạnh. Điều này đồng nghĩa với việc những nước không sở hữu các điều kiện kể trên (đặc biệt là các nước xứ lạnh) sẽ không thể trồng được cây mắc ca và phải nhập khẩu.
Trên thế giới có khoảng 10 giống cây mắc ca. Tuy nhiên, chỉ 2 trong số đó là cho ra loại hạt mắc ca chất lượng, được sử dụng phổ biến trên thị trường. Mỗi cây mắc ca cần 7 đến 10 năm tuổi mới bắt đầu có thể cho hạt. Thêm và đó, quá trình ra hoa còn kéo dài 4-6 tháng và quả mắc ca cũng không chín đồng loạt và phải thu hoạch làm nhiều đợt trong năm.
Khi đã đạt độ chín cần thiết, hạt mắc ca gần như được thu hoạch hoàn toàn bằng tay, mà không có sự hỗ trợ của máy móc. Lớp vỏ dày của chúng thường được loại bỏ trước khi bán, khiến người trồng cây rất khó xác định được hạt đã chín hay chưa. Do đó, quá trình thu hoạch tốn nhiều công sức, nhiều quả chưa chín bị loại bỏ trong quá trình sản xuất khiến chi phí càng tốn kém hơn.
Ở Việt Nam, mắc ca là cây nhập nội từ năm 1990, thuộc nhóm cây lâm sản ngoài gỗ trong danh mục loài cây trồng lâm nghiệp chính. Đến nay, cả nước có 29 tỉnh trồng mắc ca, tập trung chủ yếu tại hai vùng Tây Bắc và Tây Nguyên.
Thị trường tiêu thụ sản phẩm mắc ca chủ yếu là trong nước và một số nước, vùng lãnh thổ như Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc.
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nhu cầu tiêu thụ sản phẩm mắc-ca trên thế giới ngày càng tăng, dự báo đến năm 2025, thị trường cần khoảng 220 nghìn tấn nhân, tương đương 850.000 tấn hạt tươi.
Dư địa mở rộng thị phần xuất khẩu của mắc-ca tại các thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Mỹ, Hà Lan, Đức còn lớn.
Theo báo cáo thống kê của các địa phương, năm 2022 tổng sản lượng hạt mắc-ca cả nước ước đạt khoảng 9.000 tấn, trong đó khu vực Tây Bắc ước đạt 1.600 tấn, khu vực Tây Nguyên đạt hơn 6.600 tấn, các tỉnh vùng khác ước đạt 396 tấn.
Minh Hoa (t/h)
