Như chúng ta đã biết, trái cây thường chỉ có 1 trong 4 vị: đắng, cay, ngọt, chua. Ít ai biết rằng có một loại quả… "chứa muối mặn", từng được nhiều người sử dụng thay muối trước kia.
Giống cây này có tên gọi là cây muối rừng (hoặc cây sơn muối, diêm phu mộc). Điểm đặc biệt của sơn muối là dịch mà nó tiết ra có chứa muối. Chỉ cần bóp nhẹ sơn muối là “muối mặn” sẽ tiết ra, sau đó có thể sử dụng để chế biến như gia vị thông thường.
Cây muối rừng là cây thân gỗ, thân phát triển nhanh chóng, có thể cao từ 2-8m, phân thành nhiều cành. Cành non, cuống lá và cuống hoa có lông màu nâu, thuộc lá kép lông chim, mọc so le nhau, lá chét mỏng có hình mũi mác, đầu nhọn gốc thuôn dài. Mép lá xuất hiện răng cưa thô cứng, mặt dưới chứa lông ngắn màu nâu, thường bề mặt trên sẽ có màu đậm hơi mặt lá dưới. Hoa màu trắng, phát triển thành chùy rộng phân thành nhiều nhánh. Quả hạch tròn, lông mềm, có màu xanh, khi chín chuyển sang màu vàng cam hoặc đỏ và nâu sậm.
Cây sơn muối thường ra hoa từ tháng 6-7 và ra quả từ tháng 10 đến tháng 11. Ở Việt Nam, chúng mọc nhiều ở khu vực miền Bắc và miền Trung.
Với người dân thành phố, quả muối rừng chắc chắn là một cái tên xa lạ và gây tò mò, nhưng ở Tây Nguyên, đây là loại quả rừng quen thuộc. Từ xưa, người dân ở một số nơi tại Tây Nguyên đã vào rừng hái trái muối rừng về sử dụng như một thứ gia vị thay muối.
Nhiều người bất ngờ khi thứ quả rừng từng không được biết đến này bây giờ trở thành gia vị độc đáo xuất hiện trên bàn tiệc cao cấp, được các đầu bếp nhà hàng sử dụng để chế biến món ăn. Ví dụ như một đầu bếp ở Kon Tum đã giới thiệu tại bàn tiệc Chiếc Thìa Vàng món cá chạch gai xốt hạt muối rừng ăn kèm ngũ vị lá.
Anh Hải (ở Kon Tum) chia sẻ: "Muối rừng có vị đặc biệt, chỉ cần bóp nhẹ trái là "muối mặn" sẽ tiết ra, sau đó được sử dụng như một loại gia vị thông thường. Từ lâu người dân tộc ở đây đã sử dụng trái muối như một “món quà” của rừng. Những năm gần đây, trái muối được nhiều người tìm mua, đặc biệt là các nhà hàng".
Anh Hải cho biết cây muối rừng ra hoa từ tháng 6-7 và ra quả từ tháng 10 đến tháng 11. Ngoài Việt Nam, cây còn xuất hiện ở một số nước khác như Nhật Bản, Malaysia, Trung Quốc. Cái thời mà hạt muối biển còn chưa có mặt ở những bản làng xa tít tắp, thì người dân vào rừng hái trái muối rừng về để làm gia vị tạo vị mặn.
Đến mùa, bà con dân tộc lại vào rừng hái trái muối rừng bán cho thương lái hoặc bày bán ở bên đường để phục vụ khách du lịch. Một kg trái muối rừng có giá khoảng 120.000 đồng/kg. Ngoài quả tươi, nhiều người còn đem phơi khô thành bột để dùng quanh năm, bán cho các nhà hàng, quán ăn.
Bán trái muối rừng trên chợ mạng, chị Thùy Linh (ở Tp.HCM) chia sẻ: "Quả muối rừng có vào thời điểm cuối năm, lúc này tôi phải nhờ người quen thu gom của bà con cùng với những loại quả, loại hạt đặc sản khác của Tây Nguyên để bán. Ban đầu, tôi chỉ cung cấp cho những nhà hàng, quán ăn nhưng sau này người dân sành ăn hơn, biết đến loại quả này thì đổ xô tìm mua. Có tuần, tôi nhập vài chục cân mà vẫn không đủ để bán".
Theo chị Linh, sở dĩ quả rừng này được ưa chuộng bởi nó có vị mặn và chua thanh, mùi thơm nên lúc tạo ra món ăn sẽ đưa lại những hương vị khác biệt. Ngoài ra, người ta còn giã hạt muối rừng thành bột rồi trộn với các món nộm hoặc chỉ cần chấm thịt lợn luộc với nước làm từ loại hạt này là ăn không biết ngán.
Minh Hoa (t/h)
