Rau sam là một loại cây thân cỏ, thuộc họ Rau sam, có tên khoa học là Portulaca oleracae L. Trong dân gian, có một số cách gọi khác cho loại cây này như mã xỉ hiện, mã xỉ thái, trường thọ thái...
Rau sam dù được gọi là rau nhưng ở Việt Nam thường chỉ xem như rau dại, cỏ dại. Nó có sức sống vô cùng mãnh liệt, thường mọc đầy ở vườn, bờ ruộng hay ven đường, thậm chí có nơi dùng làm thức ăn cho gia súc.
Trong khi nhiều người Việt chỉ xem rau sam là cỏ dại thì ở nhiều nước trên thế giới, rau sam được đánh giá cao, thậm chí còn được coi là vị thuốc quý, có thể dùng để điều trị nhiều bệnh.
Hầu như tất cả các bộ phận của rau sam đều có thể được sử dụng làm thuốc, bao gồm thân, lá, hoa, chồi, hạt và nhựa cây. Trong thời Đế chế La Mã, rau sam được sử dụng như một phương thuốc chữa đau đầu, viêm nhiễm, rối loạn bàng quang, kiết lỵ và bệnh trĩ.
Trong y học Ayurveda, hệ thống y học cổ truyền của Ấn Độ, rau sam được sử dụng để điều trị chứng khó tiêu, loét, phù nề, bệnh về mắt và hen suyễn. Ở Trung Đông, nó cũng được sử dụng để ngăn ngừa bệnh còi, đẩy lùi giun, hạ sốt và điều trị các bệnh ngoài da. Y học cổ truyền Trung Quốc còn xem rau sam là một “vị thuốc trường thọ” với công dụng chữa trị được nhiều bệnh.
Thực tế, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rau sam rất giàu dinh dưỡng và có nhiều lợi ích đối với sức khỏe.
Rau sam giàu dinh dưỡng
Rau sam rất giàu chất dinh dưỡng và được biết đến như một loại siêu thực phẩm. Nó là một trong những nguồn axit béo omega-3 thực vật phong phú nhất. Hầu hết mọi người dùng dầu cá để bổ sung omega-3 nhưng nó cũng chứa nhiều calo và cholesterol. Trong khi đó, rau sam không có cholesterol và rất ít calo. Nó cũng rất giàu vitamin A và C, cũng như kali, magiê, canxi, phốt pho và sắt.
Rau sam cũng rất giàu beta-carotene, được chuyển hóa thành vitamin A trong cơ thể. Vitamin A là một chất chống oxy hóa mạnh hỗ trợ làn da khỏe mạnh, thị lực và chức năng thần kinh. Chất chống oxy hóa giúp chống lại các gốc tự do, có thể gây viêm nhiễm và dẫn đến bệnh tật.
Ngoài ra, rau sam còn rất giàu vitamin C, một chất chống oxy hóa quan trọng khác giúp tăng cường hệ thống miễn dịch, cải thiện sức khỏe của tim, giảm viêm và rất quan trọng để có sức khỏe tốt và làn da đẹp. Một khẩu phần khoảng 2 cốc rau sam cung cấp cho bạn khoảng 35% lượng vitamin C khuyến nghị hàng ngày.
Rau sam luộc.
Rau sam rất dễ ăn vì toàn bộ cây đều có thể ăn được, bạn có thể ăn sống hoặc chín tùy sở thích. Rau sam sống có vị mặn và hơi chua, ăn hơi giòn, giống như dưa chuột nên thích hợp cho vào món salad hoặc có thể thêm vào các món súp.
Tốt cho hệ thần kinh
Một trong những tác dụng hàng đầu của rau sam được chứng minh là khả năng bảo vệ hệ thần kinh, hỗ trợ điều trị bệnh Parkinson. Nguyên nhân là do các thành phần được tìm thấy trong rau có tác dụng loại bỏ các gốc tự do, giảm quá trình chết đi của tế bào thần kinh trong cơ thể.
Tốt cho da, cơ và xương
Rau sam được biết như loài thực vật giàu chất dinh dưỡng, lượng omega-3 cao... Chính điều này đã giúp nuôi dưỡng da, tóc, móng và khớp.
Không chỉ vậy, hàm lượng canxi cao có trong rau sam giúp hỗ trợ xương chắc khỏe hơn. Ngoài ra, vitamin E và chất glutathione có trong rau sam còn giúp bảo vệ màng tế bào và tránh khỏi các tác nhân gây hại.
Hỗ trợ điều trị tiểu đường
Theo kết quả của một số nghiên cứu, việc sử dụng rau sam có thể giúp cải thiện tình trạng của người mắc đái tháo đường type 2. Bởi rau có tác dụng giảm các axit béo tự do có trong máu, giảm tình trạng kháng insulin trong cơ thể, giảm đường huyết đói và giảm tăng men gan.
Tốt cho tim mạch
Omega 3 có tác dụng cải thiện sức khỏe tim mạch rất hiệu quả, điều hòa lưu thông máu và dự phòng rối loạn nhịp tim…Hàm lượng kali và omega 3 trong rau sam tương đối cao, điều này giúp điều chỉnh cholesterol trong máu, giúp huyết áp được ổn định.
Giải nhiệt, thanh lọc cơ thể
Mùa hè là thời điểm rau sam phát triển nhất và sẵn có nhất, dùng rau sam tươi nấu thành nước uống hoặc lấy nước ép rau sam uống giúp giải nhiệt, thanh lọc cơ thể rất tốt.
Tác dụng hạ đường huyết
Rau sam giúp hạ đường huyết một cách tự nhiên, bằng cách này giúp ngăn ngừa các rối loạn như đái đường, béo phì, đề kháng insulin…
Phòng chống ung thư
Các hợp chất như cerebroside, polysacarit, alkaloid và homoisoflavonoid được tìm thấy trong rau có vai trò loại bỏ các tế bào gây ung thư và tăng cường sức miễn dịch của cơ thể.
Lưu ý khi sử dụng rau sam
Mặc dù rau sam có nhiều lợi ích nhưng nếu không sử dụng đúng cách cũng sẽ gây ra một số ảnh hưởng không tốt. Dưới đây là một số lưu ý khi sử dụng rau sam:
-Rau sam có tính hàn nên phụ nữ mang thai nên hoặc cho con bú nên tránh sử dụng vì có nguy cơ dẫn đến sảy thai hoặc gây ảnh hưởng đến sự phát triển thai nhi.
-Không đun nấu rau sam quá kỹ khi chế biến sẽ khiến rau bị mất đi các chất dinh dưỡng
-Những người bị tiêu chảy nặng, cấp tính không nên dùng rau sam hoặc nếu có thì nên kết hợp thêm các loại thuốc có vị cay, ấm.
-Trong rau sam có chứa 2 thành phần nitrate và oxalate nên những người có tiền sử bệnh sỏi thận nên tránh sử dụng vì có thể khiến bệnh nặng hơn.
Minh Hoa (t/h)
