Sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng 4.0, khoa học công nghệ và chuyển đổi số toàn diện mang lại nhiều tiện ích với cuộc sống nhưng đồng thời cũng là cơ hội để tội phạm công nghệ cao lợi dụng, thực hiện các hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.
Tội phạm sử dụng công nghệ cao để lừa đảo chiếm đoạt tài sản vẫn diễn biến phức tạp, các đối tượng thường xuyên thay đổi phương thức, thủ đoạn hoạt động, triệt để lợi dụng không gian mạng để thực hiện hành vi phạm tội, gây thiệt hại đặc biệt lớn về kinh tế-xã hội.
Đã qua thời đối tượng đánh cắp quyền truy cập các tài khoản mạng xã hội rồi mạo danh chủ tài khoản nhắn tin đề nghị chuyển hộ tiền, vay tiền hoặc mua thẻ cào điện thoại gửi cho chúng.
Giờ đây, tội phạm sử dụng công nghệ cao ngày càng nhiều "chiêu thức" và "bắt trend" theo các vấn đề "nóng" của xã hội. Những ngày này, càng tất bật gói ghém công việc cho một cái Tết ấm no hơn, người dân càng cần phải cảnh giác cao độ.
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet).
Nắm bắt được tâm lý người dân hiện nay đã cảnh giác với chiêu trò lừa đảo bằng cách gọi điện thoại, tin nhắn cho bạn bè, người thân… nhờ chuyển tiền vay tiền, các đối tượng đã sử dụng thủ đoạn lừa đảo tinh vi hơn để vay tiền, yêu cầu chuyển tiền thông qua hình thức giả cuộc gọi video (video call).
Thủ đoạn của các đối tượng lừa đảo là: tìm kiếm thu thập thông tin cá nhân, mối quan hệ cá nhân được đăng tải công khai trên các tài khoản mạng xã hội… lấy những hình ảnh, video cũ của người dân. Sau đó, các đối tượng sử dụng công nghệ "Deepfake" (công nghệ ứng dụng trí tuệ nhân tạo) để tạo ra các sản phẩm công nghệ giả dưới dạng âm thanh, hình ảnh, video…
Từ đó, các đối tượng, sử dụng các hình ảnh, video giả đó gọi cuộc gọi "video call" để giả làm người thân vay tiền, giả làm con cái đang du học nước ngoài gọi điện cho bố mẹ nhờ chuyển tiền đóng học phí, giả tạo các tình huống khẩn cấp cần phải chuyển tiếp gấp…
Khi thực hiện hành vi lừa đảo, các đối tượng sẽ phát lại video dưới hình thức mờ ảo, chập chờn như đang ở nơi sóng yếu làm cho người dân tin tưởng là thật và chuyển tiền cho đối tượng chiếm đoạt.
Thủ đoạn mới đây nhất của tội phạm công nghệ cao là tìm kiếm thông tin, hình ảnh, số điện thoại của "con mồi" (phổ biến là hình ảnh, thông tin đăng tải trên các trang mạng xã hội hoặc tài khoản mạng xã hội), sau đó chúng sẽ cắt ghép khuôn mặt của họ vào các hình ảnh đã cắt ra từ video có nội dung nhạy cảm ở các nhà nghỉ, khách sạn rồi liên hệ tống tiền…
Có thể nói, với sự hỗ trợ của công nghệ hiện nay, rất nhiều hình thức lừa đảo được tội phạm mạng sử dụng và luôn có sự "cập nhật", thay đổi phương thức liên tục.
Chẳng hạn, để chống lại việc hack tài khoản ngân hàng và "tẩu tán" tiền, ngành ngân hàng đã thực hiện việc xác minh nhân thân bằng sinh trắc học, thế nhưng hiện nay đã xuất hiện những chiêu thức của tội phạm như gọi video qua FaceTime, Zalo… nhằm ghi lại hình ảnh của nạn nhân để làm dữ liệu khi thực hiện hack tài khoản.
Bộ Luật hình sự Việt Nam đã có quy định về các hành vi lợi dụng không gian mạng lừa đảo chiếm đoạt tài sản có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, với mức hình phạt cao nhất lên đến 20 năm tù hoặc tù chung thân, tuy nhiên công tác phát hiện và xử lý những đối tượng lừa đảo hiện nay là một điều không phải dễ. Bởi, hầu như những đối tượng, tổ chức thực hiện lừa đảo có quy mô đều lại ở nước ngoài và "vươn vòi" vào Việt Nam để hoạt động.
Hơn nữa, việc người dân hay doanh nghiệp bị lừa đảo, đều có liên quan phần nào đến việc lộ lọt thông tin cá nhân. Tuy nhiên, ngoài việc thông tin cá nhân bị lộ lọt do người dân bất cẩn trong việc bảo mật, cung cấp thông tin cho đối tượng, thì vấn nạn mua - bán thông tin cá nhân từ các tổ chức, cá nhân cũng cần phải được xử lý nghiêm. Bởi, đây là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, cũng là hình thức gián tiếp tiếp tay cho tội phạm, gây ra nhiều bức xúc cho người dân.
Bên cạnh đó, các đơn vị, doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp trong lĩnh vực ngân hàng, tài chính cần phải đề cao việc bảo mật thông tin, bảo vệ dữ liệu của khách hàng, tránh bị "rò rỉ" ra ngoài.
Trước sự thay đổi "chóng mặt" của các phương thức lừa đảo, hệ thống pháp luật và đội ngũ thực thi về phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao cũng cần phải luôn cập nhật, tạo "tường lửa" để kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý đối với hành vi vi phạm.
Song song đó, bản thân mỗi người dân cũng cần phải chủ động cảnh giác trước những thủ đoạn lừa đảo nhắm vào mình.
Đặc biệt, người dân cần ý thức được tầm quan trọng của việc bảo mật thông tin cá nhân, nêu cao tin thần cảnh giác…
Để tránh bị sập bẫy lừa đảo, người dân cần thực hiện "5 Không":
1. Không nghe (điện thoại từ số lạ chào mời vào các nhóm trên mạng, rủ đầu tư… hoặc những lời cáo buộc, đe dọa liên quan vụ án, vụ việc);
2. Không nói (mật mã OTP, mật khẩu, tài khoản ngân hàng, thông tin cá nhân cho người lạ);
3. Không hoa mắt (các món quà miễn phí, lời chào việc nhẹ lương cao, đầu tư lợi nhuận cao, vay vốn lãi suất thấp trên mạng…);
4. Không sợ hãi (trước lời đe dọa liên quan đến vụ án của người tự xưng là công an, tòa án, viện kiểm sát; cảnh giác trước thông tin báo người nhà gặp nạn…);
5. Không làm theo yêu cầu của người lạ (không cài đặt ứng dụng theo hướng dẫn của người lạ qua điện thoại, dù là ứng dụng thuế, VNeID… không chuyển khoản khi chưa rõ thông tin; không kết bạn với người lạ trên mạng xã hội)
Ngoài ra, nên duy trì thực hiện "2 Phải": Phải thường xuyên cảnh giác, và phải tố giác ngay với công an khi có nghi ngờ.
Minh Đức (Tổng hợp)
* Mời bạn đọc vào chuyên mục Công Nghệ xem các tin, bài khác
