Hạng Vũ (232 TCN – 202 TCN), còn được gọi là Tây Sở Bá Vương, là một nhà chính trị, một tướng quân nổi tiếng, người có công trong việc lật đổ nhà Tần và từng có giai đoạn tranh thiên hạ với Hán Cao Tổ Lưu Bang.
Mặc dù được đánh giá cao hơn hẳn Lưu Bang về tài năng cũng như nhân cách, thế nhưng việc Hạng Vũ đã thất bại dưới tay Hán Cao Tổ và bỏ mạng bên dòng sông Ô Giang.
Sinh thời, Hạng Vũ vốn mang xuất thân danh môn, nổi tiếng văn thao võ lược, hơn nữa lại vô cùng dũng cảm, khi mới ở độ tuổi thiếu niên đã sở hữu sức khỏe và khí lực xuất chúng đến nỗi được người đời ngợi khen là “bá vương cự đỉnh” hay "bạt sơn cử đỉnh".
Tuy nhiên, có giai thoại kể lại rằng, lúc còn nhỏ, Hạng Vũ học chữ nhưng học không thành, nên bỏ đi học kiếm thuật, cũng không nên. Hạng Lương nổi giận mắng, Hạng Vũ nói:
“Biết chữ chỉ đủ để viết tên họ mà thôi. Kiếm chỉ đánh lại một người, không bõ công học. Nên học cái đánh lại được vạn người!”.
Hạng Lương bèn dạy cháu binh pháp. Hạng Vũ rất mừng, nhưng ông cũng chỉ học để biết qua ý nghĩa, chứ không chịu học đến nơi đến chốn.
Hạng Vũ khi lớn lên mình cao hơn tám thước, có sức khỏe nâng được cả cái đỉnh nặng nghìn cân, tài năng, chí khí hơn người. Đời sau có câu "bạt sơn cử đỉnh" để khen ông và cũng để chỉ những người có sức khỏe phi thường. Các con em ở đất Ngô Trung đều sợ ông.
Hạng Vũ là người ôm chí lớn.
Khi Tần Thủy Hoàng đi chơi đất Cối Kê, vượt qua Chiết Giang, chú cháu Hạng Lương và Hạng Vũ cùng đi xem. Hạng Vũ trông thấy vua Tần, rồi nói:
Có thể cướp và thay thế hắn!
Hạng Lương nghe nói vội bịt miệng cháu:
Đừng nói bậy! Bị giết cả họ bây giờ!
Tuy mắng cháu nhưng nhân việc này, Hạng Lương coi cháu là kẻ khác thường.
Lý do Hạng Vũ ở với Hạng Lương từ nhỏ, trong cuốn Sử ký - Hạng Vũ bản kỷ (Sử ký Tư Mã Thiên - Hạng Vũ bản kỷ) hay còn được gọi ngắn ngọn là Sử ký Hạng Vũ có ghi chép, do cha Hạng Vũ mất sớm nên ông sống với chú là Hạng Lương - con thứ của Hạng Yên. Sau này ông cùng với Hạng Lương dấy lên cuộc khởi nghĩa chống là nhà Tần. Năm 209 TCN, tại trận Cự Lộc mang tính quyết định, Hạng Vũ đại phá quân chủ lực của nhà Tần. Sau khi Tần vong, ông tự lập làm Tây Sở Bá Vương, thống trị Hoàng Hà và hạ lưu Trường Giang, chín quận nước Sở.
Quốc Tiệp (t/h)
