Trong lịch sử Trung Hoa, võ tướng tài ba quả là nhiều không đếm xuể, nhưng nhân vật được đánh giá là danh tướng “thiên cổ vô nhị” lại chỉ có duy nhất một người. Đó chính là Tây Sở Bá Vương Hạng Vũ.
Nhắc tới tên tuổi của Tây Sở Bá Vương, hậu thế giờ đây vẫn thường truyền tai nhau nhiều giai thoại về cuộc chiến nổi tiếng và quan trọng nhất cuộc đời ông. Đó chính là chiến tranh Hán – Sở tranh hùng, cũng là ván cờ quân sự quyết định sự thành bại của Hạng Vũ trước đối thủ Lưu Bang.
Tây Sở Bá Vương Hạng Vũ là một trong số những “chiến thần” nổi danh trong lịch sử Trung Hoa.
Mặc dù được đánh giá cao hơn hẳn Lưu Bang về tài năng cũng như nhân cách, thế nhưng việc Hạng Vũ đã thất bại dưới tay Hán Cao Tổ và bỏ mạng bên dòng sông Ô Giang vẫn là một sự thật lịch sử không thể thay đổi.
Hạng Vũ thà chết không về Giang Đông
Hạng Vũ (232 TCN – 202 TCN), còn được gọi là Tây Sở Bá Vương, là một nhà chính trị, một tướng quân nổi tiếng, người có công trong việc lật đổ nhà Tần và từng có giai đoạn tranh thiên hạ với Hán Cao Tổ Lưu Bang.
Sinh thời, Hạng Vũ vốn mang xuất thân danh môn, nổi tiếng văn thao võ lược, hơn nữa lại vô cùng dũng cảm, khi mới ở độ tuổi thiếu niên đã sở hữu sức khỏe và khí lực xuất chúng đến nỗi được người đời ngợi khen là “bá vương cự đỉnh”.
Nếu so sánh ông với một người ít học như Lưu Bang, Hạng Vũ chắc chắn giành phần hơn cả về tài năng lẫn danh tiếng trước đối thủ đã từng “vô danh tiểu tốt” này.
Chỉ tiếc rằng năm xưa trong tiệc Hồng Môn yến, Tây Sở Bá Vương đã bỏ lỡ cơ hội tốt nhất để trừ khử đối thủ Lưu Bang. Đây cũng chính là mầm họa khiến ông phải bỏ mạng bên bờ Ô Giang sau này.
“Sử ký. Hạng Vũ bản kỷ” ghi lại, năm 202 TCN, Lưu Bang cùng các quân chư hầu đã giao chiến với quân Sở một trận quyết liệt ở Cai Hạ. Trong trận tử chiến năm ấy, Tây Sở Bá Vương chỉ có trong tay binh lực vẻn vẹn 10 vạn, còn đối thủ mà ông phải đối đầu là một đại quân lên tới năm, sáu chục vạn.
Hạng Vũ thà chết không qua Giang Đông.
Trước tình thế nguy cấp, Hạng Vũ đã chạy sang phía Đông, người ngựa chạy đến bờ sông Ô Giang thì cùng đường. Bấy giờ, có một người đình trưởng ở Ô Giang đã cắm thuyền đợi sẵn và thuyết phục:
“Giang Đông tuy nhỏ, nhưng đất hàng ngàn dặm, dân vài mươi vạn, cũng đủ làm vương. Xin đại vương mau mau vượt sông. Nay chỉ một mình thần có thuyền, quân Hán đến không có cách gì vượt qua”.
Trước mặt là sông lớn, sau lưng là quân Hán đang đuổi theo. Đây là lúc giữa sống và chết, Hạng Vũ cười rồi nói với người đình trưởng: “Trời hại ta, ta vượt qua sông làm gì! Vả lại ta từng cùng tám ngàn con em Giang Đông vượt Trường Giang đi về hướng tây, nay không còn lấy một người trở về. Dù cho các bậc cha anh ở Giang Đông thương ta, cho ta làm vương, ta cũng còn mặt mũi nào mà nhìn họ nữa. Dù họ không nói, ta đây há chẳng thẹn trong lòng hay sao?”.
Cái cười của Hạng Vũ đã bao hàm sự buông bỏ không còn nghĩ đến thành hay bại. Thanh thản đối với sống chết không sợ hãi, thuận theo mệnh trời. “Vốn là trời cao đã an bài đại cục để quân Hán lấy được thiên hạ. Sống chết của một người như ta thì có nghĩa gì”.
Sau khi từ chối cơ hội sống sót duy nhất ấy, Hạng Vũ đã tự vẫn bên bờ sông Ô Giang. Năm ấy ông mới hơn 30 tuổi, ở ngôi Tây Sở Bá Vương chỉ vẻn vẹn 5 năm.
Sống làm người hào kiệt, chết cũng là ma anh hùng
Hạng Vũ chính là một bậc anh hùng được sản sinh và tôi luyện trong thời buổi loạn lạc.
Hạng Vũ khởi binh đánh Tần lúc 24 tuổi, trong 7 năm trải qua hơn 70 trận đánh. Ông là người giỏi dùng binh, mạnh mẽ dũng cảm lại có mưu kế, là anh hùng cái thế khắp thiên hạ.
Thế nhưng, vào thời khắc quyết định vận mệnh ở bên bờ Ô Giang, Hạng Vũ cương quyết không trốn chạy mà lựa chọn tuẫn tiết.
Thế nhưng theo lý giải của QQNews, quyết định tuẫn tiết bên bờ Ô Giang của Tây Sở Bá Vương có liên quan trực tiếp với một "bí mật" mà ông đã nhìn ra vào thời khắc cuối cùng của cuộc đời mình.
Việc làm này rất có thể liên quan tới một lời hứa mà ông dành cho trăm họ từ những ngày đầu phất cờ khởi nghĩa. Trong buổi đầu đem quân quật khởi, Hạng Vũ đã từng hứa sẽ đem lại cho muôn dân bách tính một cuộc sống bình an.
Vì thế bản thân Tây Sở Bá Vương càng hiểu rõ hơn ai hết, nếu ông vượt sông và bình an trở về Giang Đông, Lưu Bang nhất định sẽ thừa thắng truy kích để chiếm lĩnh khu vực này. Đến lúc đó, Giang Đông ắt phải trở thành trận địa tử chiến.
Có lẽ, vị bá vương kiêu hùng và trượng nghĩa ấy không muốn cuộc chiến của mình tiếp tục khiến dân chúng sống trong cảnh ly tán tang thương. Ông càng không muốn phụ sự kỳ vọng của muôn dân dành cho mình, nên đã tự nguyện lấy cái chết để giữ trọn lời hứa năm xưa.
Lúc xưa, ông dẫn theo 8000 con em Giang Đông đi đoạt thiên hạ, đến giờ thua bại chỉ còn lại mình ông. Hạng Vũ thiện chiến, hữu dũng hữu mưu. Ông tình nguyện tự sát, không phải là cái dũng của kẻ thất phu. Ông lấy cái chết để báo đáp lại con em Giang Đông đã đi theo mình. Một đạo quân 8000 anh linh của Giang Đông đi theo thật ứng với câu thơ “Sống làm người kiệt xuất, chết cũng làm ma anh hùng”.
Hạng Vũ không muốn chiến sự kéo dài thêm nữa.
Thiết nghĩ nếu năm ấy Hạng Vũ vượt qua Giang Đông, chiến sự giữa hai bên Hán – Sở có lẽ sẽ còn kéo dài rất lâu. Các hương thân phụ lão nơi này sẽ ngày đêm sống trong lo sợ, bách tính nơi đây cũng chẳng có nổi một ngày bình yên. Đó chính là viễn cảnh mà Hạng Vũ không muốn thấy nhất.
Nhiều người vì thương tiếc Tây Sở Bá Vương mà cho rằng kết cục bi thảm của ông vốn là “trời cao đố kỵ anh tài”. Có người lại ngậm ngùi than thở, cuộc đời của Hạng Vũ có lẽ chính là sự an bài của số phận…
Về cái chết của Hạng Vũ, các nho sĩ, sử gia vẫn có nhiều quan điểm bất đồng.
Lý Thanh Chiếu - một nữ thi sĩ thời Nam Tống đã từng có đôi dòng cảm thán khi đến dòng Ô Giang:
“Sinh đương tác nhân kiệt
Tử diệc phi quỷ hùng
Chí kim tư Hạng Võ
Bất khẳng quá Giang Đông”.
Dịch nghĩa
(Sống làm người anh kiệt
Chết làm ma anh hùng
Nay còn nhớ Hạng Vũ
Chẳng chịu về Giang Đông).
Đối với cái chết của Hạng Vũ, Lý Thanh Chiếu coi đó là hành động khí khái anh hùng, “thà làm ngọc vỡ chứ không làm ngói lành”.
Nhà thơ Đỗ Mục đời nhà Đường trong bài thơ “đề Ô Giang đình” lại viết rằng:
“Thắng bại binh gia sự bất kỳ
Bao tu nhẫn sỉ thị nam nhi
Giang Đông đệ tử đa tài tuấn
Quyển thổ trùng lai vị khả tri”.
Dịch nghĩa
(Nhà binh có lúc thua lúc được
Ôm đau chịu nhục mới là trai
Đệ tử Giang Đông nhiều người giỏi
Biết đâu quật khởi sẽ có ngày).
Đỗ Mục cho rằng Hạng Vũ thiếu ý chí nghị lực, không bền gan vững chí. Đối với cái chết của vị bá vương này, ông chỉ tiếc hận, thất vọng chứ không đề cao.
Trải qua mấy nghìn năm, những quan điểm bất đồng về việc Hạng Vũ tự vẫn bên dòng Ô Giang vẫn tiếp tục xuất hiện không ngừng. Thế nhưng dù lý do thực sự của quyết định ấy có là gì, thì tên tuổi của Hạng Vũ vẫn được hậu thế đời đời ngưỡng mộ ngay cả khi ông ở vào vị thế của một kẻ thua trận.
Về phần Lưu Bang, dù trở thành người chiến thắng sau cùng và kiến tạo nên vương triều kéo dài 400 năm trên đất Trung Hoa, vị thế và uy danh của Hán Cao Tổ vĩnh viễn không thể vượt qua Hạng Vũ - vị "chiến thần" đã tuẫn tiết bên bờ Ô Giang năm nào.
Video: Trận đánh cuối của Tây Sở Bá Vương Hạng Vũ.
Quốc Tiệp
