Giáo dục sớm (Early Childhood Education - ECE) là việc giáo dục trẻ từ sơ sinh đến 6 tuổi, tập trung phát triển toàn diện thể chất, trí tuệ, cảm xúc thông qua hoạt động vui chơi có chủ đích trong "thời điểm vàng" não bộ phát triển, nhằm xây dựng nền tảng vững chắc cho học tập suốt đời, chứ không phải dạy trước chương trình hay gây áp lực.
Tại Hà Nội cũng như Việt Nam, đây là nghề khá mới, công việc này thường bị hiểu nhầm là nghề giúp việc bởi có nhiều nét tương đồng, như: làm việc tại nhà riêng của gia chủ, trông và chăm sóc trẻ em…
Chi phí trung bình cho mỗi buổi giáo dục sớm từ 700.000-800.000 đồng tùy kinh nghiệm của bảo mẫu. Với các gói mua dài hạng theo tháng, thu nhập trung bình của các bảo mẫu sẽ khoảng 20 triệu đồng/tháng.
Tuy nhiên, thực tế những "bảo mẫu" này không cần làm việc nhà nhưng các hoạt động giáo dục sớm cho bé phải tuân theo một quy trình nghiêm ngặt.
Theo chân chị Nguyễn Diệu Anh (34 tuổi) là bảo mẫu giáo dục sớm tại một trung tâm giáo dục ở Hà Nội, Người Đưa Tin nhận thấy đây không chỉ là một người trông trẻ mà còn phải đáp ứng yêu cầu cao về các hoạt động giáo dục.
7h30 sáng, như giờ hành chính, chị Nguyên Diệu Anh có mặt tại một căn biệt thự cao cấp thuộc khu vực Mỹ Đình (Hà Nội), đón tay em bé Xoài (3 tháng tuổi) từ bố mẹ. Bảo mẫu sẽ độc lập chăm sóc bé trong một ngày để phụ huynh đi làm, hoặc có thời gian riêng cho bản thân.
Đón bé Xoài, Diệu Anh hỏi bố mẹ về giấc ngủ của bé đêm qua và các điều cần lưu ý nếu có. Xoài đã “làm việc” với cô vài buổi nên đã “quen hơi” và hình thành nhiều thói quen tốt, quá trình giáo dục sớm của cô diễn ra cũng thuận lợi hơn.
Chia sẻ với Người Đưa Tin, chị Diệu Anh chia sẻ, trẻ sơ sinh từ 0 đến 3 tháng tuổi như Xoài là thời điểm não bộ phát triển nhanh, các kết nối thần kinh được hình thành liên tục thông qua trải nghiệm cảm giác. Tuy nhiên, đây vẫn là hệ thống non nớt, chưa có khả năng chọn lọc thông tin. Trẻ tiếp nhận thế giới một cách thụ động, và bất kỳ kích thích nào dù tích cực hay tiêu cực cũng có thể tác động mạnh đến hệ thần kinh.
Vì vậy, giáo dục sớm ở giai đoạn này không nhằm “tăng cường” kích thích, mà chú trọng tạo ra những trải nghiệm nhẹ nhàng, lặp lại và có thể dự đoán được.
Theo chị Diệu Anh, về mặt thần kinh, trẻ trong 3 tháng đầu đời chưa có khả năng tự điều chỉnh cảm xúc. Khi đói, mệt, khó chịu hay quá tải kích thích, trẻ chỉ có thể phản ứng bằng khóc hoặc cử động phản xạ. “Do đó, một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của người lớn là đóng vai trò “bộ điều chỉnh bên ngoài”, giúp trẻ dần cảm nhận được nhịp điệu ổn định của cuộc sống. Những hoạt động giáo dục sớm đúng cách phải tôn trọng giới hạn chịu đựng của trẻ, tránh gây áp lực hoặc khiến trẻ rơi vào trạng thái căng thẳng”, Diệu Anh chia sẻ.
Đón bé xong, Diệu Anh cho Xoài ăn bữa đầu tiên trong ngày, sau đó cùng bé chơi một số trò chơi giáo dục sớm theo chương trình mà trung tâm trông trẻ đã thiết lập riêng cho Xoài, được sự thống nhất của bố mẹ.
Một số giáo cụ mang theo mỗi ngày đi làm gồm: Đồ chơi xúc xắc vải, lục lạc phát âm thanh nhẹ… và một cuốn sổ tay ghi chép lại quá trình sinh hoạt của em bé để bố mẹ cùng theo dõi. Ngoài ra, nhiều giáo cụ khác thường được gia đình chuẩn bị đầy đủ, thậm chí gia đình Xoài còn có phòng riêng cho con chơi tham gia các hoạt động giáo dục sớm.
Sau ăn, chị Anh cho bé tham gia các hoạt động nhẹ nhàng. Cô cho bé nhìn thẻ tương phản, quan sát đồ treo chuyển động chậm, lắng nghe giọng nói êm ái của cô.
Yêu cầu là âm lượng giọng nói phải nhỏ nhẹ, thì thầm bởi với bé 3 tháng tuổi, các giác quan đang trong quá trình hoàn thiện, bé dễ rơi vào trạng thái căng thẳng nếu tiếp nhận nhiều tạp âm, ánh sáng xung quanh.
Xen kẽ là những khoảng vận động nhẹ như nằm sấp có hỗ trợ, massage tay chân, giúp bé cảm nhận cơ thể và phát triển cơ cổ, vai. Mỗi hoạt động chỉ diễn ra trong thời gian rất ngắn và luôn dừng lại khi bé có dấu hiệu mệt, bởi sự thoải mái của trẻ là ưu tiên hàng đầu.
“Khi trẻ đã quen với nhịp độ sinh hoạt được thiết kế dành riêng cho mình nên đã đưa ra các tín hiệu khá rõ ràng để cô cũng như bố mẹ dễ nắm bắt. Ví dụ, nhận biết được giọng nói của mẹ, của cô, ít giật mình hơn với những tiếng độ nhẹ. Khi đói hay buồn ngủ sẽ ê a hoặc hơi khóc… Đây chính là một trong những hiệu quả của việc giáo dục sớm cho trẻ”, Diệu Anh nói.
Buổi chiều, Xoài thức dậy, cô chú trọng các hoạt động xúc giác và giao tiếp cảm xúc: cho bé chạm vào các chất liệu khác nhau, nghe âm thanh nhẹ, nhìn gương an toàn; đồng thời trò chuyện, gọi tên, đọc sách vải hoặc hát ru để nuôi dưỡng ngôn ngữ và sự gắn kết.
17h30, cô trao tay Xoài cho gia đình, trao đổi với phụ huynh về trạng thái của bé, những phản ứng mới xuất hiện và gợi ý cách tương tác đơn giản tại nhà.
Theo Diệu Anh, làm 1-1 với em bé tại nhà sẽ đỡ áp lực hơn việc đứng lớp với 15 em. Lúc này cô cũng có thể linh hoạt về thời gian và chủ động thiết lập quy trình riêng cho từng bé. Khó khăn nhất là với các gia đình ở cùng ông bà lớn tuổi, đôi khi, bố mẹ đưa ra yêu cầu và phương pháp khác nhưng ông bà lại can thiệp và quy trình đó theo ý riêng, điều này đòi hỏi kỹ năng khéo léo của giáo viên.
Một số ngày chỉ làm việc với Xoài nửa buổi, Diệu Anh sẽ tranh thủ về trung tâm để tham gia các khóa đào tạo giáo dục sớm.
“Với cô giáo giáo dục sớm cho trẻ sơ sinh, mỗi ngày trôi qua không ồn ào hay áp lực thành tích, mà là một quá trình quan sát, chăm sóc và đồng hành tinh tế, giúp trẻ phát triển tự nhiên theo đúng nhịp của mình”, Diệu Anh chia sẻ.
