“Vệ sĩ” của loài cây có múi
Sau Hương Khê, huyện miền núi Vũ Quang, Hà Tĩnh, là một trong những vùng trồng cây có múi lớn nhất nhì tỉnh này. Với đặc điểm đất vườn đồi, phù hợp với cây cam, bưởi, mỗi năm cho người nông dân thu nhập hàng tỷ đồng. Tuy nhiên, khí hậu ẩm thấp cũng là điều kiện cho các loại côn trùng phá hoại tăng trưởng nhanh. Chính bởi vậy, các giải pháp diệt côn trùng gây hại cây có múi theo hướng sinh học luôn được đặt lên hàng đầu.
Các hộ dân bổ sung thức ăn để nuôi kiến vàng.
Là một trong những hộ trồng cam lâu năm tại huyện Vũ Quang, gia đình ông Lê Quang Toại (trú thôn Đăng, xã Thọ Điền) có tổng 2ha cam chanh, cam bù, cam đường 7 năm tuổi.
Trước năm 2022, diện tích cam này bình quân mỗi năm phải phun 6 lần thuốc bảo vệ thực vật (BVTV), sản lượng thu hoạch giao động trên dưới 18 tấn nhưng giá bán cam chỉ đạt 12.000đ/kg, cho lợi nhuận không cao.
Đầu năm 2022, ông Toại đăng ký tham gia mô hình sản xuất cam hữu cơ do Trung tâm Nông nghiệp hữu cơ - Học viện Nông nghiệp Việt Nam triển khai và mô hình nuôi kiến vàng của Trung tâm BVTV vùng Khu IV. Đến thời điểm này, vườn cam của ông đã có hàng triệu “vệ sĩ” mang tên kiến vàng bảo vệ. Đàn kiến vàng từ 20 tổ nay đã được ông nhân lên hơn 30 tổ.
Chủ vườn làm tổ cho kiến vàng trú ngụ.
“Trước đây, trên vườn nhà tôi có kiến vàng nhưng do phun thuốc BVTV nên kiến bỏ đi hết. Bây giờ áp dụng quy trình sản xuất hữu cơ, kiến vàng phát triển nhiều nên diệt được các sinh vật gây hại như nhện đỏ cam chanh, bọ trĩ, rệp muội, rầy xanh...
Hơn nữa, nhờ kiến vàng tiêu diệt sinh vật gây hại hiệu quả nên không còn phải phun thuốc BVTV hóa học, môi trường trong lành, không gây hại tới sức khỏe người sản xuất, sản phẩm đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Về lâu dài, cách làm này cũng giúp đất đỡ bị ngộ độc và nâng cao tuổi thọ cho cây cam”, ông Toại chia sẻ.
Trang trại cam, bưởi hơn 2,3ha của hộ anh Phan Anh Toản (trú thôn 6, xã Thọ Điền) tham gia mô hình sản xuất hữu cơ vào đầu năm 2022. Anh Toản đã chuyển hướng sử dụng hoàn toàn phân vi sinh bón cho cây, không phun thuốc BVTV, nuôi thêm kiến vàng để diệt sinh vật gây hại.
Năm nay, dự kiến sản lượng vườn bưởi của anh Toản tăng khoảng 6 – 8 tấn so với năm 2022 (ước tổng sản lượng 18 tấn), nếu bán với giá trung bình 25.000đ/kg, doanh thu đạt khoảng 450 triệu đồng.
Kiến vàng diệt sinh vật có hại cho cây sinh trưởng tốt.
“Trước đây, giá bán cam chỉ dao động ở mức 15.000 - 20.000đ/kg nhưng cam hữu cơ chúng tôi ước giá thấp cũng phải 25.000đ/kg. So với trước đây, sản lượng và chất lượng được tăng cao. Đặc biệt, việc nuôi kiến vàng còn giúp bảo vệ cây phát triển xanh tốt, không còn hiện tượng còi cọc, cho sản lượng thấp như trước”, anh Toản phấn khởi nói.
Cần có đầu ra ổn định cho cam, bưởi hữu cơ
Để hình thành vùng sản xuất cây ăn quả đạt chứng nhận hữu cơ tập trung, từ tháng 2/2022, huyện Vũ Quang hợp tác với Trung tâm Nông nghiệp hữu cơ và tổ chức chứng nhận Vinacontrol Tp.HCM đã thực hiện chương trình hỗ trợ các tổ hợp tác, HTX, các trang trại, hộ dân sản xuất cây ăn quả theo tiêu chuẩn hữu cơ.
Người nông dân được hướng dẫn phương pháp nuôi kiến vàng, trồng nông sản theo mô hình hữu cơ.
Theo Thạc sĩ Bùi Thị Hồng Hà, Giám đốc Trung tâm Nông nghiệp hữu cơ, đơn vị đã hỗ trợ cho người sản xuất xây dựng quy trình sản xuất cây cam theo tiêu chuẩn hữu cơ; đào tạo, tập huấn về các yêu cầu, nguyên tắc canh tác theo phương pháp hữu cơ TCVN 11041-2:2017; xây dựng kế hoạch sản xuất, hướng dẫn trồng, chăm sóc, phòng trừ và ngăn ngừa dịch hại, xây dựng và thực hiện ghi chép theo các biểu mẫu giám sát các quy trình từ kiểm soát giống, vật tư nông nghiệp, trồng, chăm sóc, thu hoạch và ghi nhãn sản phẩm hữu cơ.
Nhờ sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ của các nhà khoa học, Nhà nước, doanh nghiệp và người nông dân nên đến thời điểm này, toàn huyện Vũ Quang đã xây dựng được 11 tổ hợp tác sản xuất cây lúa, cây cam, cây hồng theo tiêu chuẩn hữu cơ và theo hướng hữu cơ với diện tích 88,5ha.
Mô hình này, bước đầu cho năng suất cao, tăng giá trị cho cam, bưởi – cây trồng chủ lực tại tỉnh Hà Tĩnh.
Bà Nguyễn Thị Việt Hà, Bí thư Huyện ủy Vũ Quang cho hay, để khuyến khích nông dân đẩy mạnh tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng liên kết chuỗi giá trị, ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sinh thái bền vững, tháng 7/2022, HĐND huyện đã ban hành Nghị quyết số 41/NQ-HĐND quy định tạm thời một số chính sách phát triển nông nghiệp hữu cơ trên địa bàn huyện từ năm 2022 đến hết 2023.
Riêng cây ăn quả có múi, huyện hỗ trợ 50% chi phí mua giống, vật tư, phân bón hữu cơ vi sinh và chế phẩm sinh học để phòng trừ sâu bệnh cho tổ chức, cá nhân trồng cam, bưởi, chanh đạt chứng nhận hữu cơ, mức hỗ trợ tối đa không quá 30,5 triệu đồng/ha.
Trang trại cam theo mô hình hữu cơ của hộ anh Toàn.
“Hiện, tổ chức chứng nhận Vinacontrol Tp.HCM đã cấp 7 giấy chứng nhận đang trong quá trình chuyển đổi sang sản xuất hữu cơ cho 3 tổ hợp tác, 3 hộ gia đình sản xuất cam, bưởi hữu cơ với tổng diện tích gần 31ha/19 hộ và 1 tổ hợp tác sản xuất hồng hữu cơ với diện tích hơn 3,7ha/7 hộ. Dự kiến trong tháng 10/2023 sẽ cấp giấy chứng nhận hữu cơ chính thức cho 7 cơ sở trên”, bà Nguyễn Thị Việt Hà, Bí thư Huyện ủy Vũ Quang phấn khởi thông tin.
“Đầu tư” nông sản sạch, hữu cơ cũng đồng nghĩa người nông dân phải gia tăng chi phí, tuy nhiên, theo ghi nhận, hiện, sản lượng cây có múi của các hộ sản xuất vẫn chưa có nguồn thu mua ổn định, khiến giá cả biến động, bấp bênh chưa xứng với giá trị thực sự của cây cam, bưởi hữu cơ tại địa phương này.
“Chúng tôi mong muốn, sản lượng cam, bưởi trồng hữu cơ được đánh giá đúng chất lượng, giá thành tốt, nguồn thu mua ổn định để người trồng chủ động được nguồn thu nhập, dám mở rộng mô hình”, ông Toại bày tỏ.
