Người dân coi 'siết hàng rong' là chuyện đùa

Hàng quán ngơ ngác

Siết chặt quản lý thức ăn đường phố là nội dung chính của Thông tư do bộ Y tế ban hành và có hiệu lực thực thi từ ngày 20/1. Thông tư quy định về điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống, kinh doanh thức ăn đường phố. Theo đó, các cửa hàng, quầy hàng kinh doanh thức ăn nhanh, thực phẩm chín cần bố trí cơ sở ở địa điểm cách xa các nguồn ô nhiễm. Thức ăn phải được để trong tủ kính, thiết bị bảo quản hợp vệ sinh, chống được ruồi muỗi, bụi bẩn, côn trùng, động vật gây hại và phải cao hơn mặt đất ít nhất 60cm. Nơi chế biến, nơi bán thức ăn phải sạch sẽ, thoáng mát và không gây ô nhiễm môi trường xung quanh. Bên cạnh đó, người bán hàng phải có đủ dụng cụ chế biến, bảo quản; trang bị găng tay sử dụng một lần khi tiếp xúc trực tiếp với thức ăn ngay, thực phẩm chín. Nguyên liệu dùng để chế biến phải có hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc, bảo đảm an toàn theo quy định...

Bên cạnh các quy định về điều kiện an toàn thực phẩm và điều kiện kinh doanh, thông tư còn đưa ra các yêu cầu đối với người bán hàng rong. Cụ thể là người kinh doanh thức ăn đường phố phải được tập huấn và được cấp giấy xác nhận tập huấn kiến thức an toàn thực phẩm theo quy định. Đồng thời, người bán hàng phải được khám sức khoẻ và cấp giấy xác nhận đủ điều kiện sức khoẻ theo quy định.

Dạo một vòng quanh các thành phố lớn, đặc biệt là những khu đông dân cư, khu văn phòng... ai cũng có thể dễ dàng bắt gặp cảnh hàng quán rong bày bán la liệt. Tùy từng thời điểm mà mỗi loại thức ăn cũng đa dạng phong phú theo. Từ những thức ăn thay bữa như cháo, bún, cơm... đến những món ăn nhanh như ngô, khoai, ốc, bánh mỳ, ô mai, thịt xiên... hầu hết các món ăn này đều rất thu hút người dân bởi giá thành rẻ, tiện lợi, nhanh chóng. Xác định loại hình kinh doanh này là lựa chọn của nhiều người và có ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe người dân nên nhiều người kỳ vọng, thông tư mới của bộ Y tế sẽ tạo nên những chiếc "vòng kim cô" bảo vệ người dân trước "cơn lốc" thực phẩm bẩn. Tuy vậy, xét trong điều kiện thực tế, những nội dung mà thông tư này đưa ra dường như rất khó thực thi và vẫn còn rất lạ lẫm với những người trực tiếp liên quan.

Ăn uống tại các quán ăn đường phố đã trở thành thói quen của nhiều người.

Đoạn ngã ba giao cắt giữa đường Lương Thế Vinh và Nguyễn Quý Đức (quận Thanh Xuân, Hà Nội) là nơi tập trung rất đông hàng quán bán bún đậu, tào phớ, ốc, chân gà nướng... Hầu hết những người bán hàng ở nơi đây đều tưởng chừng như đó chỉ là... "chuyện đùa". Cô Nguyễn Thị Duyên (quê Ý Yên, Nam Định) cho hay: "Tôi bán hàng ở đây gần 5 năm rồi nhưng chẳng ai phàn nàn ăn ở hàng tôi bị đau bụng hay ngộ độc. Làm cho khách nhưng mình cũng ăn được là đảm bảo vệ sinh rồi. Đâu nhất thiết là phải cần đến tủ kính hay hóa đơn làm gì. Còn cái thông tư gì đó, tôi đi bán hàng cả ngày nên cũng chẳng nghe nói bao giờ. Bán hàng ở đây chỉ có an ninh phường họ dẹp chứ chẳng bao giờ thấy ai đến kiểm tra vệ sinh cả...". Trả lời chúng tôi xong, đôi tay trần của người phụ nữ lại thoăn thoắt bốc bún cắt cho khách. Thi thoảng, cô lại dùng chiếc khăn tay nhàu nhĩ lau vội mấy chiếc đĩa nhựa đã dùng để chuẩn bị suất mới cho khách. Quan sát quanh đó, tôi thấy vị trí người này ngồi cách mặt đường không xa. Gần đó có một mạch nước thải ri rỉ chảy suốt ngày.

Cũng liên quan đến thông tư này, khi hỏi cô Lan, chủ quán cháo lòng tiết canh tại khu vực Nam Trung Yên (Cầu Giấy, Hà Nội), PV chỉ nhận được cái cười trừ lắc đầu. Cô tỏ ra vô cùng ngỡ ngàng khi biết việc người bán hàng rong phải có giấy xác nhận tập huấn kiến thức an toàn thực phẩm và giấy xác nhận đủ điều kiện sức khoẻ theo quy định. "Nếu quản lý về chất lượng thức ăn bán ra thì không thể chỉ xem xét trách nhiệm của những người bán hàng như chúng tôi mà phải siết chặt từ những nguồn sản xuất, từ người trồng rau hay các cơ sở giết mổ. Bán hàng ăn thì tôi cũng chỉ biết cố gắng làm sạch sẽ để sao cho khách ăn ngon miệng và hợp vệ sinh", cô Lan chia sẻ.

Là người ngoại tỉnh về Hà Nội bán đồ nướng tại phố Tô Hiệu (phường Nghĩa Tân, quận Cầu Giấy, Hà Nội), anh Nguyễn Văn Nam (38 tuổi, quê Bắc Ninh) cũng chưa hề nghe đến thông tư trên. Khi PV hỏi đến việc bộ Y tế yêu cầu nguyên liệu dùng để chế biến phải có hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc, bảo đảm an toàn theo quy định... thì anh Nam tỏ ra vô cùng khó hiểu. Người này cho biết, nguyên liệu dùng để phục vụ thực khách hàng ngày được anh mua từ các chợ đầu mối. Đó cũng chỉ là mua bán bình thường ngoài chợ. Vì nay mua của người này, mai mua hàng người kia nên chẳng bao giờ có hóa đơn. "Người bán không có hóa đơn thì mình lấy đâu ra. Đó là chưa kể có những hôm mình về quê, lấy được rau quả từ nhà thì làm sao có hóa đơn được?", anh Nam bức xúc.

Không thể giải quyết trong một sớm một chiều

Liên quan đến thông tư trên, Bộ trưởng bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến khẳng định, thức ăn đường phố có những ưu điểm như giá cả phải chăng, dễ tiếp cận, giải quyết việc làm cho một bộ phận người dân. Thế nhưng, tình trạng thức ăn đường phố không bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm cũng khá phổ biến, ẩn chứa nguy cơ ngộ độc thực phẩm rất cao và có khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài của người dân. Vì vậy, những yêu cầu mới trong thông tư trên quy định người kinh doanh phải đảm bảo những điều kiện tối thiểu về an toàn vệ sinh. Cũng theo Bộ trưởng bộ Y tế, không thể để tồn tại những hiện tượng như quán cóc nằm ngay trên cống thoát nước, một xô nước rửa hàng trăm bát, đũa. Phải đảm bảo những điều kiện tối thiểu về an toàn vệ sinh.

Đề cập đến vấn đề kiểm tra và xử lý, Bộ trưởng bộ Y tế cho biết, Thông tư 30 phân cấp cho chính quyền cấp cơ sở trong quản lý thức ăn đường phố. Chính quyền cơ sở có đủ các lực lượng để thực hiện nhiệm vụ này. Vấn đề thức ăn đường phố mất an toàn vệ sinh không thể giải quyết một sớm một chiều. Tuy nhiên, Thông tư 30 cùng với Luật An toàn thực phẩm là hành lang pháp lý cơ bản để triển khai những giải pháp xử lý.

Liên quan đến vấn đề này, bà Bùi Thị Minh Thu, Giám đốc sở Y tế Nam Định cho biết: "Ngay sau khi nhận được công văn của cục An toàn vệ sinh thực phẩm (bộ Y tế) về việc kiểm tra các cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống và thức ăn đường phố trên địa bàn, Sở đã phối hợp với các ban ngành liên quan trên địa bàn tỉnh để triển khai thành lập ban thanh tra, kiểm tra, giám sát thực hiện. Ngoài ra, chúng tôi cũng đã tích cực tuyên truyền phổ biến Thông tư 30 đến với người dân trên địa bàn tỉnh để người dân hiểu được quyền lợi và nghĩa vụ khi thực hiện quy định của bộ Y tế".

Phạm Hạnh - Dương Thu