Nhà văn “lão thành” hay “cao tuổi”?

Không khí trong Hội nghị thì đương nhiên vui – điều đó được phản ánh qua các tường thuật báo chí và sự cập nhật trạng thái thường xuyên trên trang facebook của các nhà văn đang có mặt tại hiện trường – nhưng không khí ngoài Hội nghị thì cũng sôi nổi chẳng kém. Có những người “chung vui”, tức là vui cùng các nhà văn đại biểu của Hội nghị. Nhưng cũng có những người lại lên tiếng phàn nàn về chuyện này hoặc chuyện khác quanh Hội nghị.

Ví như có một facebooker, tôi tạm không nêu tên, nói rằng: “Khác hoàn toàn với dòng chữ “lão thành cách mạng”, mấy chữ “lão thành văn chương” nghe dớ dẩn hết sức”... Tóm lại, theo ông, chỉ cần gọi “nhà văn cao tuổi” là đủ. Còn gọi “nhà văn lão thành” thì: “Nó vừa đẫm chất công chức/ quan phương vừa gợi nhớ đến cái chiếu giữa đình làng dành cho các bậc tiên chỉ trong các buổi cỗ làng được tả trong các trang viết của Ngô Tất Tố”.

Quan điểm cá nhân tôi về chuyện này: cái ý của facebooker nọ về đối tượng nêu trong tên gọi của Hội nghị là đúng, nhưng chưa đủ, và vì thế lại thành ra hiểu không trúng chức năng, nhiệm vụ mang tính bản chất của Hội Nhà văn Việt Nam.

Hội Nhà văn Việt Nam là một tổ chức chính trị - xã hội – nghề nghiệp (tôi nhấn mạnh) với nhiệm vụ cơ bản là tập hợp lực lượng những người viết văn trên cả nước – được xem như những “cán bộ công tác trong ngành văn chương” – để sáng tác tác phẩm văn học phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Xã hội chủ nghĩa do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo toàn diện. Đây là nội dung “dĩ nhất quán chi”, chi phối toàn bộ hoạt động của Hội Nhà văn Việt Nam.

Và tất nhiên, việc tổ chức Hội nghị đại biểu nhà văn lão thành Việt Nam lần thứ nhất cũng không nằm ngoài nội dung này. Nó được mặc định, ở phần nền tư tưởng, rằng: các nhà văn tham dự Hội nghị với tư cách đại biểu, gọi là “nhà văn lão thành” hay “nhà văn cao tuổi” không quan trọng, mà quan trọng là bằng các tác phẩm trong suốt đời viết của mình, họ đã có những đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, và do đó cần phải được tôn vinh.

Nghĩa là, cái chất công chức hay quan phương mà facebooker nọ nhắc đến từ tên gọi “nhà văn lão thành”, thật ra, đã nằm sẵn ở đây rồi. Tôi xin được nhấn mạnh: Hội nghị này là hoạt động mang ý nghĩa chính trị cao nhất của Hội Nhà văn Việt Nam trong năm 2023 chứ không phải là một hoạt động nghề nghiệp/ nghệ thuật văn chương thuần túy.

Có thể, người ta sẽ phải tranh cãi với nhau rằng trong số các đại biểu tham dự Hội nghị thì ông nọ bà kia đã thực “lão” chưa, hay thực “thành” chưa? Song đó là những trường hợp cá biệt và không ảnh hưởng gì đến đường hướng chung: đây là Hội nghị tôn vinh/ tri ân những công thần văn chương của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 

Và dù thế nào đi chăng nữa, “Hội nghị đại biểu nhà văn lão thành Việt Nam” hay “Hội nghị đại biểu nhà văn cao tuổi Việt Nam”, thì Hội Nhà văn Việt Nam cũng đã thực hiện thành công một nhiệm vụ lớn lao của mình trong tư cách một tổ chức chính trị - xã hội – nghề nghiệp nằm trong thể chế.