Những trung gian giúp"chạy" phiếu kiểm nghiệm
Cơ quan CSĐT (Bộ Công an) Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an đã hoàn tất kết luận điều tra xác định Công ty TNHH Khoa học TSL, Công ty CP Khoa học Công nghệ Avatek đã cấp hơn 22.000 Phiếu kiểm nghiệm giả về chỉ tiêu dinh dưỡng đối với các mặt hàng thực phẩm, dược phẩm, mỹ phẩm, tiêu chuẩn VietGAP… cho hàng trăm doanh nghiệp, cá nhân.
Từ đó hàng hóa không qua kiểm định vẫn tràn ra thị trường, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng. Xem chi tiết: Quy trình "sản xuất" 220.000 phiếu kiểm nghiệm giả mỹ phẩm, dược phẩm, VietGAP...
Nguyễn Việt Anh - Giám đốc Công ty TNHH Balactan Việt Nam, một môi giới nổi bật trong đường dây.
Kết luận điều tra cho thấy, hàng chục nghìn phiếu giả được "đặt hàng" qua 42 đơn vị Trung gian, chuyên môi giới phiếu kiểm định giả cho các doanh nghiệp, cá nhân có nhu cầu từ 2 công ty kiểm định trên.
Cụ thể, sau khi Nghị định số 15/2018 của Chính phủ có hiệu lực, phiếu kết quả kiểm nghiệm an toàn thực phẩm trở thành điều kiện bắt buộc trong hồ sơ tự công bố, đăng ký công bố sản phẩm, công bố hợp quy và công bố chất lượng đối với hàng loạt mặt hàng thực phẩm, thực phẩm chức năng, sản phẩm nhập khẩu. Quy định này nhằm siết chặt an toàn thực phẩm, nhưng bị biến thành "thị trường ngầm" cho dịch vụ hợp thức hóa hồ sơ bằng phiếu kiểm nghiệm giả.
Từ nhu cầu "nhanh – không cần mẫu – kết quả đạt theo ý", nhiều công ty dịch vụ đã hình thành, cung cấp trọn gói hồ sơ công bố sản phẩm với giá chỉ từ vài triệu đến hơn chục triệu đồng mỗi bộ.
Để hoàn thiện các bộ hồ sơ này, các công ty trung gian đã tìm cách móc nối với nhân viên tại các phòng kiểm nghiệm có đủ điều kiện pháp lý, trong đó nổi bật là Công ty TNHH Khoa học TSL và Công ty CP Khoa học Công nghệ Avatek.
Theo tài liệu điều tra, quá trình "chạy" phiếu kiểm nghiệm giả bắt đầu từ việc nhân viên hoặc lãnh đạo các công ty trung gian liên hệ trực tiếp với bộ phận kinh doanh (sale) hoặc hỗ trợ kinh doanh (sale admin) của Công ty TSL và Avatek. Tại đây, hai bên thỏa thuận một "gói dịch vụ" ngầm: Không cần gửi mẫu thử nghiệm, hoặc chỉ gửi hình ảnh mang tính đối phó; kết quả kiểm nghiệm được chỉnh sửa theo tiêu chuẩn, chỉ tiêu mà khách hàng mong muốn.
Để duy trì mối quan hệ, các bên lập nhóm Zalo riêng, đặt tên theo cặp đối tác như "TSL – Hà Lê", "TSL – Chị Vinh HN", "Avatek – BF"… Trong các nhóm này, công ty trung gian chuyển thông tin khách hàng gồm: Tên doanh nghiệp, địa chỉ, mã số thuế, chỉ tiêu cần kiểm nghiệm và tiêu chuẩn tham chiếu. Nhân viên TSL, Avatek tiếp nhận, báo cáo lãnh đạo nội bộ xét duyệt, ưu tiên cho các "khách VIP", là những đơn vị làm số lượng lớn, thường xuyên.
Sau khi được "bật đèn xanh", thông tin tiếp tục được chuyển vào các nhóm nội bộ chuyên làm Phiếu giả tại Công ty TSL và Avatek. Tại đây, các cá nhân được phân công nhập liệu, điền sẵn kết quả kiểm nghiệm vào phần mềm trên đường link riêng dành cho phiếu giả, hoàn toàn bỏ qua quy trình nhận mẫu, phân tích trong phòng thí nghiệm.
Trước khi phát hành chính thức, bản dự thảo Phiếu (chưa ký, chưa đóng dấu) được gửi ngược lại cho công ty trung gian để soát xét. Chỉ khi phía trung gian xác nhận "đạt yêu cầu", Phiếu mới được in, ký, đóng dấu và chuyển file scan qua Zalo; bản cứng gửi bằng chuyển phát nhanh hoặc dịch vụ giao hàng. Công ty kiểm nghiệm chỉ lưu bản scan trên hệ thống, không có hồ sơ kỹ thuật kèm theo.
Trung gian "ăn dày" từ chiết khấu
Trong đường dây này, các công ty trung gian giữ vai trò đặc biệt quan trọng: họ vừa là đầu mối tìm kiếm khách hàng, vừa là "bộ lọc" nhu cầu, đồng thời hưởng lợi lớn từ chênh lệch phí và chiết khấu.
Theo thỏa thuận ngầm, TSL và Avatek dành cho các công ty trung gian mức chiết khấu rất cao, có khi lên tới 30% giá trị mỗi Phiếu kiểm nghiệm. Phí kiểm nghiệm được thanh toán theo tháng, đã trừ phần chiết khấu, tạo thành dòng tiền ổn định, lâu dài. Nếu khách hàng không lấy hóa đơn VAT, tiền được chuyển thẳng vào tài khoản cá nhân của nhân viên; nếu có hóa đơn, chuyển vào tài khoản công ty – một cách linh hoạt để né kiểm soát.
Cơ quan điều tra xác định đến nay đã làm rõ 42/655 công ty, cá nhân trung gian môi giới tham gia làm Phiếu kiểm nghiệm giả tại TSL và Avatek, với quy mô hàng chục nghìn phiếu. Trong số này, Công ty TNHH Balactan Việt Nam là một điển hình.
Balactan do Nguyễn Việt Anh làm Giám đốc, hoạt động chính trong lĩnh vực tư vấn, môi giới hồ sơ tự công bố sản phẩm. Nguyễn Việt Anh trực tiếp thỏa thuận với nhân viên TSL và Avatek về việc phát hành Phiếu kiểm nghiệm giả không cần mẫu. Ông này phân công nhân viên gửi thông tin khách hàng để làm Phiếu, đồng thời tự đứng ra môi giới dưới tên gọi khác nhằm hưởng lợi cá nhân.
Kết quả điều tra cho thấy, từ cuối năm 2021 đến đầu năm 2023, Công ty TSL đã phát hành hơn 7.700 Phiếu giả cho khách hàng của Balactan, thu hơn 5 tỷ đồng phí kiểm nghiệm, trong đó Nguyễn Việt Anh hưởng chiết khấu gần 2,7 tỷ đồng.
Giai đoạn tiếp theo, Avatek phát hành hơn 14.000 Phiếu giả cho Balactan, mang về hơn 8 tỷ đồng, Nguyễn Việt Anh hưởng chiết khấu trên 5,2 tỷ đồng. Tổng cộng, Balactan môi giới hơn 21.700 Phiếu kiểm nghiệm giả, hưởng lợi bất chính hơn 8,7 tỷ đồng.
Một trường hợp khác là Công ty CP Dịch vụ thực phẩm quốc tế Fosi, do Trần Quang Hải làm Giám đốc. Fosi chuyên làm dịch vụ hồ sơ công bố sản phẩm cho khách hàng tại Tp.Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam. Hải thỏa thuận với Công ty TSL và Avatek việc phát hành Phiếu nhanh, không cần mẫu hoặc chỉnh sửa kết quả.
Cơ quan điều tra xác định, trong giai đoạn 2020 - 2023, Công ty TSL phát hành hơn 2.600 Phiếu giả cho khách hàng của Fosi; từ 2023 - 2025, Công ty Avatek phát hành gần 3.000 Phiếu giả. Tổng số tiền phí kiểm nghiệm thu được hơn 5,6 tỷ đồng, Trần Quang Hải hưởng lợi hơn 1,5 tỷ đồng từ chiết khấu.
Dù tại cơ quan điều tra, một số đối tượng chỉ thừa nhận số Phiếu rất nhỏ, song dữ liệu trích xuất từ máy chủ, bảng kê công nợ hàng tháng và lời khai nhân viên đã đủ căn cứ xác định quy mô thật của hành vi.
Liên quan đến vụ án trên, Cơ quan CSĐT đã chuyển hồ sơ, đề nghị VKSND Tối cao truy tố 100 bị can liên quan đến các tội: Giả mạo trong công tác, Đưa hối lộ và Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi.
