Duyên nợ với "Bóng cây Kơ Nia"
NSƯT Măng Thị Hội sinh năm 1948, là người dân tộc Bana. Bà từng chia sẻ, từ nhỏ đã được nghe và hòa mình trong những tiếng cồng chiêng dưới tán cây kơ nia.
Mới đây, NSƯT Măng Thị Hội là khách mời trong chương trình giao lưu của Cuộc vận động sáng tác ca khúc Đất nước trọn niềm vui. Ở tuổi 76, bà vẫn minh mẫn, thần thái tươi tắn, thoải mái giao lưu cùng các đồng nghiệp và khách mời.
NSƯT Măng Thị Hội.
Giữa sự kiện, nghệ sĩ cất giọng thể hiện ca khúc Bóng cây Kơ Nia - sáng tác của nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu, thơ Ngọc Anh, gắn liền với giọng hát của bà suốt nhiều thập kỷ qua. Dù hát chay không nhạc nền, bà Măng Thị Hội tự tin khoe chất giọng nữ cao tình cảm, phô diễn kỹ thuật với đoạn chuyển giọng, nhả chữ đặc trưng.
"Nhiều người trêu tôi: Măng Thị Hội là ca sĩ 1 bài, tôi liền bảo: "Khối người muốn một bài mà không có đấy". Tôi hát ca khúc này từ năm 1973, đi đến đâu ai cũng thích nghe. Nhiều lúc tôi thử hát bài mới họ lại không thích. Có giai đoạn bài hát được phát khắp nơi, từ ngoài Bắc đến cả vào Nam", bà chia sẻ.
Bà Măng Thị Hội thấy may mắn vì là người đầu tiên hát ca khúc "Bóng cây Kơ Nia" cách đây 51 năm. Khi ấy, bà được cô giáo Thúy Huyền (vợ NSND Trần Hiếu) chọn bài này để biểu diễn cho bài thi tốt nghiệp năm 1971. Kết quả, phần thể hiện của bà đã nhận được điểm cao nhất trong kỳ thi năm đó.
Thành công của bài hát giúp tên tuổi Măng Thị Hội được nhiều người biết đến. Những năm sau đó, các ca khúc thể loại quê hương, thính phòng - cách mạng qua giọng hát của bà được lan truyền khắp mọi nơi, từ đồng bằng đến miền cao nguyên.
Bà Măng Thị Hội hay hồi tưởng ký ức thời trẻ. Năm tháng khói lửa chiến tranh, bà vừa học nhạc, lại được phân công đắp ụ pháo cho bộ đội. Tay chân lúc nào cũng lấm lem bùn đất nhưng cứ đến giờ là nghệ sĩ lại hăng hái ra sân khấu hát, phục vụ chiến sĩ và người dân.
Bà bộc bạch: "Tôi hát bài này bằng cả trái tim và tâm hồn gửi gắm đến các chiến sĩ đang chiến đấu ở miền Nam...". Một chiến binh trong một trận đánh bị trọng thương được đồng đội khiêng vào tạm ẩn ở một hang đá sâu, trong một phút hiếm hoi tỉnh lại, anh quờ quạng ấn nút chiếc đài Orionton và tiếng hát "Buổi sáng em làm rẫy..." cất lên. Anh như tỉnh hẳn: Đúng là cô em gái thân thương của mình... Sự mẫn cảm đến kỳ diệu của giác quan thứ sáu, bởi lúc anh được lệnh vào Nam chiến đấu, Măng Thị Hội chưa học hát! Như một liều thuốc cực mạnh, phút giây ấy đã giúp anh vượt qua ranh giới của cái chết và sự sống.
Tháng 1 năm 1974, trưởng đoàn ca múa nhân dân Tây Nguyên đến trường âm nhạc xin Măng Thị Hội về đoàn. Bà công tác ở đó cho đến tháng 5 năm 1977 thì được điều về Đài tiếng nói Việt Nam 2, khi Đài giải tán năm 1978, Măng Thị Hội về giảng dạy tại khoa thanh nhạc Nhạc viện TP.Hồ Chí Minh. Suốt nhiều thập kỷ, bà vừa đi hát, vừa giảng dạy.
Lúc biểu diễn trước công chúng, lúc dạy cho học trò, khi hát với bạn bè, ở đâu, khi nào chất giọng Soprano cộng minh với âm vực rộng, trong sáng của bà vẫn thực sự cuốn hút lòng người. Và "Bóng cây Kơ Nia" vẫn luôn theo bà, bài hát mà nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu nói: "Chưa ai hát qua nổi Măng Thị Hội".
Trong các giọng ca bà góp phần đào tạo, có nhiều ca sĩ đã thành danh như: NSND Tạ Minh Tâm, NSND Thanh Thúy, ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng, Quang Dũng, Hiền Thục, Mỹ Tâm, Thanh Sử, Thu Minh…
Với bà Măng Thị Hội, niềm vui của một "bà giáo già" là trông thấy các cô cậu học trò ngày nào mình dìu dắt giờ đây được công chúng mến mộ, có đóng góp nhất định cho nền âm nhạc nước nhà.
Tuổi xế chiều nhưng giọng hát cứ âm vang mãi...
Bà Măng Thị Hội chính thức từ giã ca hát vào năm 2015. Gần 10 năm qua, nghệ sĩ nghỉ hưu, tìm niềm vui bên gia đình, con cháu. Dẫu vậy, tình yêu âm nhạc, nỗi đau đáu với nghề vẫn âm ỉ trong bà.
Đôi lúc một mình, nghệ sĩ nghêu ngao các bài hát một thời được bà biểu diễn khắp các sân khấu lớn nhỏ như: Qua sông, Buổi sáng em làm rẫy, Miền Nam nhớ mãi ơn Người, Thơ tình cuối mùa thu…
Bà Măng Thị Hội cũng như bao nhiêu người già khác, mắc vài căn bệnh như: cao huyết áp, tiểu đường, rối loạn tiền đình, song bù lại tinh thần vẫn lạc quan, có thể vận động, gặp gỡ nhiều người.
Nhiều năm qua, nghệ sĩ giữ thói quen thức dậy 4 giờ sáng, đo huyết áp, uống thuốc, pha 1 ly cà phê nhâm nhi. Sau đó, bà nấu ăn sáng, dọn dẹp nhà cửa rồi nghỉ ngơi. Bà ưa thích đọc truyện, xem tivi hằng ngày nhưng mắt yếu dần nên buộc phải hạn chế.
Bà có 2 người con, 1 con gái lớn đã lập gia đình và con trai út. Chồng mất đã 10 năm, nghệ sĩ sống cùng các con cháu, bà nói nhờ thế đỡ cô đơn. Bà thành thật nói rằng nếu sự nghiệp vang danh thì cuộc sống riêng tư không mấy trọn vẹn.
"Con trai tôi từ thưở lọt lòng, sau một cơn sốt bại não đã để lại di chứng suốt đời phải nằm một chỗ. 47 năm qua, chuyện ăn uống, sinh hoạt mỗi ngày của anh ấy đều do một tay tôi chăm sóc.
Bởi lẽ đó nên nhiều bạn bè đồng nghiệp nói với nhau: Vì cuộc đời Măng Thị Hội khổ quá nên giọng hát cứ âm vang mãi, được khán giả khắp nơi yêu thích", bà kể.
Bà tự tìm niềm vui giản dị để tuổi già trôi qua trọn vẹn, không phí hoài.
Dẫu cuộc sống bao biến cố, Măng Thị Hội luôn suy nghĩ tích cực. Bà tự tìm niềm vui giản dị để tuổi già trôi qua trọn vẹn, không phí hoài.
Nghệ sĩ khoe có 1 nhóm bạn, từ 64 đến 85 tuổi. Mỗi tháng, họ gặp nhau một lần, bày tiệc ăn uống, hát hò vui chơi. Gần đây, họ cùng nhau thu âm ca khúc do một thành viên trong nhóm tự sáng tác kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ.
"Chúng tôi dù ở tuổi xế chiều, nhưng ai nấy đều yêu đời, tâm hồn trẻ trung, sự cống hiến rất mãnh liệt. Mỗi sáng thức dậy, thấy bản thân vẫn còn sức khỏe, đặt chân xuống sàn không phải chịu cảnh bom đạn chiến tranh, được sống trong bầu không khí hòa bình, ấy là niềm hạnh phúc lớn lao", NSƯT Măng Thị Hội bày tỏ.
Tùng Lâm (t/h)
