Theo thông tin từ Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tính đến 17h ngày 13/9/2024, các tổ chức, cá nhân đã chuyển về tài khoản của Ban Vận động cứu trợ Trung ương là 775,5 tỷ đồng để ủng hộ đồng bào bị thiệt hại do ảnh hưởng của bão số 3. Trong đó, 388,5 tỷ đồng đã được phân bổ và chuyển đến các Ban Cứu trợ các địa phương.
Ông Cao Xuân Thạo, Trưởng ban Phong trào (UBTƯ MTTQ Việt Nam) cho biết, có một điểm rất đáng quý là trong những ngày qua đã có đến hàng triệu tài khoản cá nhân chủ động chuyển tiền vào tài khoản của Ban Cứu trợ Trung ương. Có cá nhân ủng hộ 50.000, có người 100.000 nhưng có những tài khoản ủng hộ số tiền lên đến cả trăm triệu đồng. Có người không chủ động xưng danh mà âm thầm ủng hộ. Đây là những nghĩa cử rất đáng trân trọng.
UBTƯ MTTQ Việt Nam đã công khai sao kê tài khoản tại ngân hàng Vietcombank từ ngày 1-10/9/2024 và Vietinbank từ ngày 10-12/9/2024 lên các phương tiện thông tin đại chúng, để cho các tổ chức, cá nhân có thể thấy được và yên tâm khi sự đóng góp của mình đã đến đúng địa chỉ và sẽ về được với người dân bị thiệt hại.
Ngay sau khi hơn 12.000 trang sao kê số tiền ủng hộ đồng bào gặp thiên tai tại các tỉnh miền Bắc được công bố, một lần nữa câu chuyện từ thiện lại nhận được sự quan tâm hơn bao giờ hết.
Cứ tưởng rằng "check VAR" chỉ được sử dụng trong bóng đá, mà giờ lại phát huy hiệu quả tìm ra những sai phạm trong vấn đề từ thiện (PV: VAR - viết tắt của Video Assistant Referee là một công nghệ được sử dụng để hỗ trợ các trọng tài khi đưa ra quyết định trong những tình huống đặc biệt của trận đấu).
Bên cạnh những hành động đẹp, thể hiện tấm lòng tương thân, tương ái lại là những con số không trung thực của chính những cá nhân, tổ chức được cho là có tầm ảnh hưởng trong xã hội.
Lập lờ số tiền từ thiện
Trao đổi với Người Đưa Tin, chuyên gia truyền thông số Trần Hà – Chủ tịch Vinalink Media bày tỏ hoan nghênh việc công khai công khai sao kê tài khoản ủng hộ đồng bào bị ảnh hưởng bởi bão số 3, bởi điều này thể hiện sự minh bạch.
"Tôi nghĩ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam công khai sao kê chỉ đơn giản để cho người dân thấy được sức mạnh của dân tộc, từ đó huy động thêm sức người, sức của, chứ không phải là câu chuyện "check VAR" hay kiểm tra", ông Hà đánh giá.
Tuy nhiên, chuyên gia cho rằng chắc nhiều người không ngờ lại có sự công khai chi tiết và từ sớm, khiến có nhiều sự thiếu trung thực được phơi bày.
Chuyên gia truyền thông số Trần Hà – Chủ tịch Vinalink Media.
Ông Trần Hà đánh giá: "Sự không trung thực trong từ thiện được diễn ra phổ biến, không phải là một hiện tượng nhỏ lẻ. Chỉ riêng qua lần sao kê này, chúng ta thấy có 2 nhóm. Thứ nhất, các cá nhân chuyển tiền một đằng nhưng lại đăng tải trên các trang mạng xã hội một nẻo.
Họ cố tình sử dụng công nghệ để lập lờ rằng mình chuyển khoản 8-9 chữ số nhưng thật ra chỉ là 5-6 con số để khoe mẽ cá nhân. Từ con số vài triệu thành vài trăm triệu thì đấy là hành động đáng bị lên án".
Nhóm thứ hai, cũng khiến cho dư luận bất ngờ khi nhiều tập thể, tổ chức chỉ quyên góp 2.000 đồng, 10.000 đồng. "Nếu đúng như vậy thì rất quá đáng, không thể chấp nhận được. Nếu do người chuyển không minh bạch thì phải kiểm tra lại", ông Trần Hà nói.
Việc xây dựng hình ảnh cá nhân là không sai, nhưng lợi dụng sự khó khăn của người khác để thu hút người xem của các nhân vật nổi tiếng, người có sức ảnh hưởng thì cần phải phê phán. Cần có cách làm đúng chứ không phải bạ đâu làm đấy.
Nhiều tổ chức, cá nhân đã tự tổ quyên góp nhu yếu phẩm gửi tới đồng bào vùng lũ (Ảnh: Khánh Ngọc).
"Người nổi tiếng đến xông pha vùng bão lũ làm từ thiện, nhưng lại không phải thật lòng. Có một vài ca sĩ, người mẫu đi vào vùng ngập thấp, ít ảnh hưởng nhưng lại dềnh dàng đi thuyền, chụp ảnh, quay clip, phỏng vấn. Xây dựng hình ảnh phải làm đúng lúc, đúng chỗ, đúng thời điểm chứ không phải như cái cách của nhiều người hiện nay", ông Trần Hà cho hay.
Cùng với đó, chuyên gia cũng cho rằng, những người không có chuyên môn nhưng lại đến trực tiếp các khu vực nguy hiểm cũng là điều không nên, thay vào đó hãy ủng hộ gián tiếp qua các tổ chức uy tín và hỗ trợ người dân kiến thiết lại khi sau bão. Nếu không có kiến thức, việc từ thiện sẽ không đem lại giá trị thực sự cho người dân.
Ông Trần Hà chia sẻ: "Việc ủng hộ của các cá nhân, tổ chức sau các trận thiên tai là rất quan trọng. Giúp người dân dọn dẹp, xây dựng lại nhà cửa ổn định cuộc sống, đến lúc đó mình đến tận nơi trao từng món quà cũng chưa muộn".
Đằng sau tấm lòng tương thân, tương ái là nhiều mục đích khác nhau (Ảnh: Khánh Ngọc).
Không lợi dụng từ thiện vì mục đích cá nhân
Trước tình trạng các cá nhân, tổ chức đăng những bài viết, hình ảnh chuyển tiền ủng hộ thiên tai không đúng so với thực tế đã chuyển theo sao kê của cơ quan Nhà nước gây hoang mang dư luận và thất vọng cho người hâm mộ.
Trao đổi với Người Đưa Tin, Luật sư Nguyễn Minh Thuý - Văn phòng luật sư Vạn Bảo, Đoàn luật sư Thành phố Hà Nội cho rằng: "Những hành vi trên là hành vi đưa thông tin sai sự thật trên không gian mạng. Tuy nhiên, tuỳ theo từng tính chất, mức độ, hậu quả của việc đưa thông tin sai sự thật sẽ quyết định hành vi đó có vi phạm pháp luật hay chỉ là chiêu trò PR, marketing, khoe mẽ bản thân trên không gian mạng".
Tuỳ từng tính chất, mức độ và hậu quả của việc đưa thông tin sai sự thật có thể bị xử lý vi phạm hành chính hoặc hình sự.
Đối với vi phạm hành chính, theo luật sư căn cứ Nghị định số 15 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử quy định các mức xử phạt tương ứng đối với từng đối tượng, từng nhóm hành vi.
Các chuyến xe nhu yếu phẩm từ khắp vùng miền tiến về miền Bắc (Ảnh: Khánh Ngọc).
Ở đây, tuỳ từng mức độ, hành vi cụ thể mà quy định hành vi đưa thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống. Lợi dụng mạng xã hội để thực hiện hành vi cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, gây hoang mang trong nhân dân sẽ bị phạt tiền từ 10 triệu đến 70 triệu đồng và bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả buộc gỡ bỏ thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn hoặc thông tin vi phạm pháp luật do thực hiện hành vi vi phạm.
Các cá nhân, tổ chức có thể bị xử lý hình sự nếu có hành vi sử dụng mạng máy tính hoặc mạng viễn thông, phương tiện điện tử bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về "Tội vu khống". Người phạm tội sẽ bị xử phạt tù ít nhất từ 1-3 năm và có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung là phạt tiền từ 10 triệu đến 50 triệu đồng.
Luật sư Nguyễn Minh Thuý bày tỏ đối chiếu lại với hành vi của các cá nhân, tổ chức đăng những bài viết, hình ảnh chuyển tiền ủng hộ thiên tai không đúng so với thực tế đã chuyển nếu chỉ nhằm mục đích PR, marketing cho bản thân thì chưa đủ dấu hiệu vi phạm pháp luật theo quy định.
"Tuy nhiên, ở góc độ nhân văn, trước tinh thần lá lành, đùm lá rách của dân tộc, chúng ta nên có bao nhiêu góp bấy nhiêu, tuỳ thuộc khả năng bản thân. Quan trọng nhất, không nên lợi dụng việc từ thiện để phục vụ lợi ích cá nhân", bà Nguyễn Minh Thuý cho hay.
Chủ trì hội nghị đánh giá tình hình thiệt hại và triển khai biện pháp cấp bách khắc phục hậu quả bão Yagi, sáng 8/9, Thủ tướng Phạm Minh Chính nói yêu cầu chính quyền địa phương và các bộ ngành sử dụng dự trữ cho phòng chống thiên tai, như về tài chính, phương tiện, vật tư... để khôi phục các hoạt động trở lại bình thường. Trường học, lớp học cũng cần tập trung sửa chữa.
"Cần bao nhiêu xuất bấy nhiêu. Quan trọng là phải thống kê chính xác, minh bạch, tránh tiêu cực", Thủ tướng đề nghị.
Thủ tướng kêu gọi người dân, doanh nghiệp không bị ảnh hưởng bởi bão cùng tham gia hỗ trợ người dân và doanh nghiệp, cơ quan bị thiệt hại do bão, với tinh thần "có ít góp ít, có nhiều góp nhiều, có của góp của, có công góp công, lá lành đùm lá rách, lá rách ít đùm lá rách nhiều".
Tinh thần là không để người dân nào thiếu ăn, thiếu mặc, thiếu chỗ ở, không có nơi nương tựa; không để học sinh thiếu lớp, thiếu trường; không để người bệnh không có nơi khám chữa bệnh.
