Không quân Ukraine dự định mua 100 máy bay chiến đấu Rafale. Thông tin này được Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky công bố sau khi ông ký một tuyên bố vào ngày 17/11 về hợp tác với Pháp trong việc mua sắm trang thiết bị quốc phòng.
Ở giai đoạn này, đây mới chỉ là khuôn khổ hợp tác sơ bộ, bao gồm cả các hệ thống phòng không như SAMP/T cùng nhiều loại vũ khí hàng không khác. Đồng thời, nếu thực sự xem xét kế hoạch mua tới 100 chiếc Rafale, điều quan trọng là phải hiểu được chi phí có thể phát sinh, không chỉ giá mua mà cả chi phí vận hành.
Chi phí mua chiến đấu cơ Rafale
Như đã công bố trước đó, kế hoạch đề cập đến 100 chiếc Rafale phiên bản mới nhất F4, dự kiến bàn giao trước năm 2035. Tuy nhiên, thời hạn này gây ra một số nghi vấn, bởi danh sách chờ nhận Rafale đã kéo dài tới 9 năm. Nhiều khả năng mốc thời gian trên chỉ có thể thực hiện nếu Dassault tăng tốc dây chuyền sản xuất hoặc tái cơ cấu kế hoạch bàn giao.
Dù thế nào, việc mua một lúc 100 chiếc Rafale chắc chắn sẽ mang mức giá cực kỳ lớn. Giá mới nhất được biết đến cho dòng máy bay này là 225 triệu euro/chiếc. Serbia đã mua 12 chiếc Rafale F4 vào tháng 8/2024 (kèm vũ khí, trang thiết bị và các dịch vụ hỗ trợ) với tổng giá trị 2,7 tỷ euro.
Ukraine dự định mua 100 máy bay chiến đấu Rafale của Pháp (Nguồn: Defence Express)
Một mức tham chiếu khác là hợp đồng của Ấn Độ mua Rafale M phục vụ tác chiến trên tàu sân bay vào tháng 4/2025. New Delhi sẽ trả 7,41 tỷ euro cho 26 chiếc Rafale M, tính trung bình 285 triệu euro/chiếc, trong gói cung cấp đầy đủ. Đây là giá tổng, trong khi giá khởi điểm của Rafale M là 254 triệu euro/chiếc.
Trong khi đó, các mức giá mà Hy Lạp và Croatia trả vào năm 2020 - 2021 cho Rafale F3R hầu như không thể dùng làm chuẩn so sánh. Hy Lạp mua 12 chiếc đã qua sử dụng và 6 chiếc mới với giá 2,4 tỷ euro, còn Croatia mua 12 chiếc đã qua sử dụng với 1,15 tỷ euro. Đây là các mức giá áp dụng cho máy bay cũ trước năm 2022 - thời điểm thị trường vũ khí thế giới biến động mạnh.
Do đó, chi phí cho 100 chiến đấu cơ Rafale F4 dành cho Ukraine hoàn toàn có thể lên tới khoảng 22,5 tỷ euro cho toàn bộ gói cung cấp.
Chi phí vận hành chiến đấu cơ Rafale
Cũng cần lưu ý rằng giá mua máy bay chỉ là một phần trong tổng chi phí. Chi phí vận hành bắt đầu phát sinh ngay khi máy bay được đưa vào sử dụng, với vòng đời thường được ước tính khoảng 40 năm. Con số này gây tranh cãi vì phụ thuộc vào cách tính (có bao gồm chi phí vũ khí, hiện đại hóa, nâng cấp, đại tu lớn hay không) và vì thế có thể dẫn tới chênh lệch rất lớn.
Chi phí vận hành và bảo dưỡng trong 40 năm sẽ khoảng 12,5 triệu euro mỗi năm. (Nguồn: Defence Express)
Theo nghiên cứu Chi phí vòng đời máy bay chiến đấu năm 2023 của Aviation Week, chi phí cho mỗi giờ bay của Rafale được xác định là 26.926 euro, trong đó bảo trì là 15.534 euro, vận hành là 11.392 euro.
Một số ước tính khác cho rằng chi phí giờ bay của Rafale nằm trong khoảng 16.000 - 20.000 USD, tương đương 13.808 - 17.260 euro.
Trong nhiều trường hợp, người ta sử dụng quy tắc kinh nghiệm: giá mua máy bay chỉ chiếm một phần ba tổng chi phí vòng đời 40 năm. Nói cách khác, nếu một chiếc Rafale có giá 225 triệu euro, thì chi phí vận hành và bảo dưỡng trong 40 năm sẽ vào khoảng 500 triệu euro, tương đương 12,5 triệu euro mỗi năm.
Thế Hải (Theo Defence Express)
