Vật chứng, tài sản bị thu giữ, bị đóng băng
Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 8, sáng 9/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết về thí điểm xử lý vật chứng, tài sản trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử một số vụ việc, vụ án hình sự.
Tham gia góp ý kiến, ĐBQH Nguyễn Thanh Hải (Đoàn Thừa Thiên Huế) cho biết, thực tiễn thi hành pháp luật thấy rằng, Bộ luật Tố tụng hình sự đã quy định đầy đủ, cụ thể về trình tự, thủ tục và các hoạt động tố tụng trong từng giai đoạn là công cụ sắc bén, hiệu quả trong đấu tranh phòng chống tội phạm.
Tuy nhiên theo đại biểu, hiện nay một số quy định về xử lý vật chứng còn nhiều khó khăn, vướng mắc, bất cập cần được nghiên cứu sửa đổi, bổ sung. Nguyên nhân của các quy phạm này chưa kịp điều chỉnh là tất yếu khách quan do tốc độ quy định, quy mô phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập kinh tế.
ĐBQH Nguyễn Thanh Hải (Ảnh: Media Quốc hội).
Đặc biệt, trong thời gian qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đã phát hiện, xử lý nhiều vụ án tham nhũng, kinh tế đặc biệt lớn, có quy mô và tính chất lớn.
Việc thu giữ, tạm giữ, kê biên phong tỏa lên đến nhiều nhiều nghìn tỷ đồng. Nhiều dự án bất động sản, tài sản như vụ Phan Văn Anh Vũ (Vũ Nhôm), FLC, AIC, Việt Á, Tân Hoàng Minh...
Trong khi đó, việc xử lý phải chờ thời gian tiến hành tố tụng đối với vụ việc, vụ án hàng năm trời, dẫn đến vật chứng, tài sản bị thu giữ bị đóng băng. Điều này có thể dẫn đến lãng phí nguồn lực, mất cơ hội kinh doanh, tài sản bị mất giá trị.
Trong một số vụ án, vụ việc, quá trình xác minh, điều tra phát hiện có nhiều vụ việc cần thiết phải áp dụng ngăn chặn người nắm giữ tài sản liên quan đến hành vi phạm tội có thể tẩu tán, chuyển nhượng tài sản đó, nhưng pháp luật không quy định biện pháp tạm ngừng giao dịch.
Đề nghị thí điểm tất cả các vụ án hình sự
ĐBQH Nguyễn Hữu Chính (Đoàn Hà Nội) cho biết, thực tiễn rất nhiều vụ án lớn có tính chất phức tạp, thời gian điều tra kéo dài, có những vụ kéo dài từ 1-2 năm, thậm chí hơn, đến khi tòa án giải quyết thì vật chứng là nhà xưởng, thiết bị, máy móc, phương tiện hầu như bị hỏng, không thể sử dụng được và chỉ còn là đống sắt vụn, gây lãng phí và thiệt hại lớn cho các bên đương sự.
Đặc biệt, các vụ án liên quan đến việc cho vay của ngân hàng thương mại hiện nay, như vụ án Tân Hoàng Minh, bị cáo đã nộp và khắc phục số tiền hơn 8.000 tỷ đồng cho bị hại ngay sau khi khởi tố vụ án, đáng lẽ có thể trả ngay cho bị hại nhưng theo quy định thì số tiền trên phải gửi vào kho bạc.
ĐBQH Nguyễn Hữu Chính (Ảnh: Media Quốc hội).
Trong khi đó, thời hạn điều tra là 2 năm tòa án mới giải quyết, điều này gây bức xúc và thiệt hại rất lớn khi đồng tiền không được lưu thông.
Theo đại biểu, thí điểm xử lý vật chứng, tài sản không nên gói gọn trong một số vụ án tham nhũng thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương theo dõi như dự thảo, bởi lẽ, trong thực tiễn và thống kê hằng năm, số lượng những vụ án tham nhũng chiếm tỉ lệ rất nhỏ từ 10-15% so với các vụ án thông thường, trong khi đó, tang vật thu giữ, kê biên trong vụ án hình sự thông thường rất lớn.
Nếu chỉ thí điểm trong lĩnh vực án tham nhũng thì chỉ đúng phần nào, không làm thay đổi thực trạng đã, đang tồn tại.
"Hiện nay, các kho tang vật của cơ quan công an các tỉnh, thành phố rất quá tải, gây khó khăn, lãng phí cho việc trông coi, bảo quản. Mục đích, ý nghĩa của việc thí điểm xử lý tang vật trong vụ án hình sự là giảm tối đa lãng phí và thiệt hại cho các bên đương sự khi tang vật bị kê biên, thu giữ", đại biểu Chính nói và đề nghị thí điểm tất cả các vụ án hình sự.
ĐBQH Phạm Văn Hoà (Đoàn Đồng Tháp) đồng tình với việc ban hành Nghị quyết để xử lý trước một bước đối với những tài sản kê biên, phong tỏa để đảm bảo quyền lợi cho công tác tư pháp cũng như đảm bảo quyền lợi cho người dân.
Đối với việc nộp tiền bảo đảm để nhận lại tài sản, theo ông Hoà, đây là điều rất cần thiết mà trước giờ không có.
Ông Hòa cho rằng nên mở rộng thêm đối tượng là người thân thiết, người quen có tiền bảo lãnh để nhận tài sản đem về bán, tiêu thụ hoặc sử dụng, không nhất thiết chỉ những đối tượng trong vụ án.
ĐBQH Phạm Văn Hòa (Ảnh: Media Quốc hội).
Tuy nhiên, việc cho phép chuyển nhượng, mua bán tài sản này cần phải rất thận trọng, có định giá và nghiệm thu.
Ông Hòa cũng nêu thực tế, thời gian qua còn bất cập trong việc tạm ngừng giao dịch, đăng ký quyền chủ sở hữu, quyền tài sản.
"Có những trường hợp khi phát hiện vụ án mới bước đầu khởi tố vụ án, chưa có khởi tố bị can mà tài sản đã tiêu tan hết, người ta đã tẩu tán, người ta mua bán, người ta chuyển qua người này, chuyển qua người kia, thậm chí chuyển sang nước ngoài,", ông Hoà cho hay và đề nghị có biện pháp để tài sản của Nhà nước không bị mất mát, tài sản của người dân không bị trôi đi cùng tội phạm.
