Quân nổi dậy Syria tuyên bố vào Chủ Nhật (ngày 8/12) rằng họ đã lật đổ Tổng thống Bashar al-Assad, sau khi giành quyền kiểm soát Damascus vào đầu ngày, chấm dứt chế độ độc tài của gia đình ông sau hơn 13 năm nội chiến, đem lại một thời khắc chấn động đối với Trung Đông.
Khi các chiến binh Syria tiến vào Damascus vào sáng sớm ngày 8/12, các đơn vị của quân đội Syria đã rời khỏi trung tâm thủ đô, theo Al Jazeera.
Kênh truyền hình đưa tin rằng các chiến binh Syria đã chiếm được thủ đô của đất nước. Theo các nhân chứng, được hãng thông tấn Nga TASS thăm dò, có tiếng súng nổ dữ dội ở Damascus với các đội hình vũ trang tiến vào trung tâm thành phố.
Theo Al Jazeera, các chiến binh Syria cũng đã chiếm được nhà tù Sednaya ở ngoại ô phía Bắc Damascus và thả tất cả các tù nhân. Nhà tù quân sự Sednaya do chính phủ Syria quản lý được sử dụng để giam giữ hàng nghìn tù nhân, bao gồm các nhà hoạt động dân sự và đại diện của phe đối lập vũ trang.
Theo tuyên bố trên Telegram của Bộ chỉ huy tác chiến quân sự của HTS, lực lượng này đã ban bố lệnh giới nghiêm kéo dài 13 giờ tại thủ đô Damascus từ 4h chiều ngày 8/12 đến 5h sáng ngày 9/12 (giờ địa phương).
Các tay súng phe đối lập tuyên bố "giải phóng" Damascus vào sáng ngày 8/12/2024. Ảnh: CNN
Chính phủ của Tổng thống Al-Assad, do Thủ tướng Syria Mohammad Ghazi al-Jalali đại diện, đang đàm phán với lãnh đạo phiến quân Hayat Tahrir al-Sham (HTS). Ông Al-Jalali đã bày tỏ sự sẵn sàng chuyển giao quyền lực một cách hòa bình.
Ông nói mình không biết Tổng thống và Bộ trưởng Quốc phòng đang ở đâu. Tuy nhiên, hầu hết các Bộ trưởng Syria vẫn ở lại Damascus vì chính phủ đã nhận được sự bảo đảm an ninh từ các chiến binh.
Ông Al-Jalali tuyên bố rằng ông sẵn sàng hợp tác với bất kỳ ban lãnh đạo nào ủng hộ người dân và kêu gọi duy trì các thể chế nhà nước "dành cho tất cả mọi người". Không rõ cơ quan quốc phòng Syria phụ trách các lực lượng chính phủ có còn hoạt động hay không.
Thủ tướng Al-Jalali cho biết vấn đề về sự hiện diện của quân đội Nga tại Syria không nằm trong phạm vi quản lý của ông, và sẽ được các chính quyền mới giải quyết sau.
Bản thân ông Bashar al-Assad được cho là đã lên máy bay rời khỏi đất nước. Reuters tuyên bố ông có thể đã thiệt mạng trong một vụ tai nạn máy bay. Các sân bay quốc tế tại Damascus và Aleppo đã ngừng tiếp nhận và điều phối các chuyến bay.
Phó Chủ tịch Thượng viện Nga Konstantin Kosachyov hôm 8/12 cho biết người Syria sẽ phải tự mình đương đầu với một cuộc nội chiến toàn diện, đồng thời ám chỉ rằng Moscow vẫn sẵn sàng hỗ trợ người dân Syria trong một số trường hợp nhất định.
Nga, một đồng minh trung thành của ông Al-Assad, đã bắt đầu hiện diện tại Syria vào năm 2015 để hỗ trợ ông trong cuộc nội chiến. Nhưng với nguồn lực quân sự chủ yếu bị ràng buộc ở Ukraine, khả năng tác động đến tình hình trên thực địa của Nga lần này bị hạn chế hơn nhiều.
Mặc dù Moscow vẫn duy trì 2 cơ sở quân sự ở Syria, nhưng họ đã không huy động được cùng một mức nguồn lực như trước.
Các blogger quân sự Nga đã nêu lên lo ngại về số phận của 2 cơ sở này ở Syria, trong khi Đại sứ quán Nga tại Damascus cho biết nhân viên của họ "ổn".
Ông Kosachyov, một chuyên gia kỳ cựu của Nga về các vấn đề quốc tế, đã dự đoán rằng cuộc nội chiến Syria sẽ không kết thúc khi ông Al-Assad rời đi và thời kỳ khó khăn đang ở phía trước.
"Syria là một câu chuyện rất khó khăn, đối với tất cả mọi người mà không có ngoại lệ. Dù thế nào đi nữa, cuộc nội chiến sẽ không kết thúc vào hôm nay, có quá nhiều lợi ích đối lập và quá nhiều lực lượng đối lập. Bao gồm cả các nhóm khủng bố trắng trợn. Và đó là lý do tại sao phần khó khăn nhất lại ở phía trước", ông Kosachyov cho biết trên kênh Telegram chính thức của mình.
"Đây là một thảm kịch, tôi nhắc lại, đối với tất cả mọi người. Và đối với chúng tôi, người Nga, nhiệm vụ chính của chúng tôi là đảm bảo an toàn cho đồng bào và thường dân, bao gồm cả các nhà ngoại giao và gia đình của họ, và tất nhiên là cả quân nhân đang ở đó vì lợi ích của Syria, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của đất nước", ông nói.
"Nếu người dân Syria tiếp tục cần sự hỗ trợ của chúng tôi, chúng tôi sẽ hỗ trợ. Nhưng khó có thể trong bối cảnh của một cuộc nội chiến toàn diện. Người Syria sẽ phải tự mình giải quyết vấn đề đó", nhà lập pháp Nga cho biết.
Minh Đức (Theo TASS, Straits Times)
