Chức năng miễn dịch
Nhiều người đã xác nhận vitamin C làm tăng cường hệ thống miễn dịch, đặc biệt trong ngăn ngừa và điều trị cảm cúm thông thường. Theo một quan điểm về sinh hóa, vitamin C đóng một vai trò thiết yếu trong nhiều cơ chế miễn dịch. Sự nhiễn trùng nhanh chóng làm suy giảm lượng dự trữ vitamin C trong các bạch cầu, nhất là Lymphocyte, và thiếu hụt vitamin C chắc chắn xảy ra nếu không được bổ sung thường xuyên.
Vitamin C ảnh hưởng lên nhiều chức năng miễn dịch bằng cách tăng cường chức năng và hoạt động của của các bạch cầu, đồng thời làm tăng nồng độ interferon, tăng nồng độ và đáp ứng kháng thể, tăng tiết hormone tuyến ức và bảo đảm sự toàn vẹn của chất nền. Vitamin C cũng có nhiều tác động sinh hóa tương tự như interferon, một hợp chất thiên nhiên của cơ thể có khả năng chống virus và ung thư.
Trong suốt quá trình stress hoá học, xúc cảm, stress tâm lý hay sinh lý, vitamin C bị gia tăng bài tiết đáng kể qua đường tiết niệu, làm tăng nhu cầu vitamin C lên cao trong các giai đoạn này. Các tác nhân gây stress hóa học như thuốc lá, ô nhiễm môi trường, và các dị ứng nguyên. Người ta khuyên nên sử dụng các chế phẩm bổ sung vitamin C hoặc các thực phẩm giàu vitamin C để bù đắp sự thiếu hụt này.
Là một chất chống oxy hóa
Vitamin C hoạt động như một chất chống oxy hóa trong môi trường nước của cơ thể - cả nội bào lẫn ngoại bào. Đây là phương cách bảo vệ đầu tiên của vitamin C. Trong khi đó vitamin E là một chất chống oxy hóa tan trong mỡ. Vitamin C cũng hoạt động cùng với các enzyme chống oxy hóa khác như glutathione peroxidadase, catalase, và superoxide dismutase. Vitamin C còn hỗ trợ cho vitamin E trong vai trò chống oxy hóa trong cơ thể, do vậy tăng cường hiệu lực của vitamin E.
Cùng với vitamin C và E, glutathione đảm đương vai trò chống đỡ và ngăn ngừa các tổn thương do các gốc tự do. Những cá thể bị thiếu glutathione di truyền (do thiếu men tổng hợp) có thương tổn tế bào tăng đáng kể. Các tế bào hồng cầu, bạch cầu và mô thần kinh bị ảnh hưởng nhiều nhất. Hậu quả là vỡ hồng cầu, giảm chức năng bạch cầu, thoái hóa mô thần kinh.
Trên các cá thể bị giảm tổng hợp glutathione, để tăng cường khả năng chống oxy hóa, người ta thường dùng các chất chống oxy hóa như glutathione, 2-mercaptopropionyl-glycin, vitamin E, vitamin C, và N-acetylcysteine (NAC), trong đó vitamin C và NAC có ích lợi nhiều nhất. Các nghiên cứu đã cho thấy vitamin C làm giảm tổn thương tế bào trên các bệnh nhân thiếu glutathione di truyền hiệu quả hơn và chi phí thấp hơn NAC. Với liều 500mg mỗi ngày, vitamin C đảm bảo duy trì nồng độ phù hợp glutathione hồng cầu.
Nhu cầu bổ sung vitamin C
Trong cơ thể người, vitamin C được hấp thụ ở hỗng tràng, chủ yếu theo cơ chế vận chuyển chủ động và phân bổ khắp cơ thể, nồng độ Vitamin C cao nhất ở tuyến yên và tuyến thượng nhận.
Lượng Vitamin được cơ thể hấp thu và dự trữ không tỷ lệ thuận với hàm lượng vitamin C trong thực phẩm, thậm chí còn giảm thiểu khi lượng sinh tố C trong thực phẩm quá cao. Nếu tiêu hóa lượng lớn vitamin C, hàm lượng vitamin C tăng cao, lượng thừa nhanh chóng được các tế bào mô nắm bắt hoặc bài tiết ra nước tiểu.
Khi tiêu hóa lượng nhỏ dưới 100mg, 80-90% lượng vitamin C ăn vào được hấp thụ vào cơ thể. Nhưng khi khẩu phần ăn tăng, khả năng hấp thụ vitamin C giảm, đối với khẩu phần chứa 1,5g vitamin C, cơ thể chỉ hấp thu được 49%, ở khẩu phần 3g, cơ thể hấp thụ được 36% và với khẩu phần ăn 12g, chỉ có 16% lượng vitamin C được hấp thụ vào cơ thể.
Hàm lượng vitamin C trong máu tối đa là 1,2-1,5mg/100ml với khẩu phần ăn 100mg/ ngày và giảm xuống 0,2-0,1 mg/100ml khi khẩu phần ăn dưới 10mg/ngày. Hàm lượng vitamin C cao ở trong các mô tuyến yên và tuyến thượng thận, cao hơn 50 lần so với trong huyết thanh. Ở các mô khác như mắt, não, thận, phổi và gan cao hơn từ 5 đến 30 lần so với trong huyết thanh. Lượng vitamin C trong mô cơ tương đối thấp, nhưng do cơ chiếm một khối lượng lớn trong cơ thể, nên có tới 600 mg vitamin C được dự trữ trong cơ của một người có trọng lượng 70kg.
Vì vậy mà có thể nói, nhu cầu liều lượng vitamin C không có chỉ tiêu cố định:
- Lượng sinh tố C tối thiểu cần thiết cho cơ thể để ngăn ngừa bênh Scorbut chỉ là 10mg/ ngày
- Nhu cầu vitamin C cho người không làm việc nặng là vào khoảng 50-100mg mỗi ngày
- Thai sản phụ, trẻ em có nhu cầu Vitamin C cao hơn, khoảng 150mg/ngày.
- Bệnh nhân có nhu cầu chống bội nhiễm, dự phòng ung thư, kháng dị ứng sẽ cần tối thiểu 150mg/ngày
- Người nghiện thuốc lá, vận động viên, bệnh nhân trong giai đoạn phục hồi, công nhân lao động nặng nên được tiếp tế 200mg/ ngày
- Người ở miền núi lạnh cần 140mg/ ngày.
Vitamin C là nguồn dược liệu thiên nhiên cần thiết cho quy trình phục hồi và phòng bệnh của cơ thể, chỉ cần bảo vệ kho dự trữ Vitamin C bằng cách tiếp tế đều đặn sinh tố C cho cơ thể, con người có thể ngăn chặn nhiều chứng bênh trầm trọng qua phương tiện đơn giản với thực phẩm rau trái. Để cung cấp đủ vitamin cho cơ thể mỗi ngày, cần bổ sung một số loại thực phẩm giàu vitamin C.
Ở động vật, gan và thận cũng là những bộ phận chứa nhiều vitamin C. Chúng ta cần chú ý một số chi tiết để không làm mất vitamin C trong quá trình chế biến thực phẩm, bởi vì tuy phần lá của rau chứa nhiều vitamin C hơn phần thân, nhưng thân vẫn giữ được 82% vitamin C trong 10 phút đun nấu, trong khi phần lá chỉ con lại 60%. Giữ rau quả luôn tươi cũng là một cách để giữ vitamin C, vì rau bị héo thường sẽ mất đi một lượng vitamin C nhất định. Bên cạnh đó, người tiêu dùng cần lưu ý, hàm lượng vitamin C biến đổi nhiều phụ thuộc vào loài, vị trí trồng trọt và các yếu tố như độ chiếu sáng hay khí hậu, bình thường lượng vitamin C giảm dần từ phía vỏ ngoài vào bên trong ruột của quả và rau thân mềm thường chứa nhiều vitamin C hơn rau thân cứng.
Như vậy, để cung cấp vitamin C cho cơ thể là không khó, nhưng để cũng cấp đúng và đủ thì cần cả một quá trình từ chọn lựa cho đến chế biến cẩn thận để không làm giảm hàm lượng vitamin trong sản phẩm.
Theo Anh Tuấn (Dân trí)
