Lúc ấy, các vị đại thần đã tâu kiến Gia Long, xin nhà vua xuống chiếu lập Mỹ Đường, cháu dòng đích, làm người kế vị. Tuy nhiên, vua Gia Long vẫn quyết chọn Nguyễn Phúc Đảm làm người kế vị.
(Ảnh minh họa)
Khi Gia Long băng hà, Đảm tiếp quản triều đình, lấy hiệu là Minh Mạng. Về chuyện Hoàng tử Đảm thay vì con trai của Hoàng tử Cảnh, "Đại Nam chính biên liệt truyện" có ghi chép rằng: "Trước đây, thấy vua Gia Long ở ngôi mà tuổi đã cao, các quan liền xin lập ngôi trừ vị trong số đó, có người đề nghị thẳng là nên lập Hoàng tôn Đán nhưng vua không nghe. Sau, Gia Long lập Nguyễn Phúc Đảm (tức vua Minh Mạng), em cùng cha khác mẹ với Hoàng tử Cảnh, làm người nối ngôi".
Theo sách "Đại Nam chính biên liệt truyện" lược thuật thì vào năm Minh Mạng thứ 5, tức năm 1824, có người bí mật tố cáo rằng Mỹ Đường thông dâm với mẹ là Tống Thị Quyên...Vua Minh Mạng đã rất giận dữ, lệnh: "Hành vi của chúng còn hơn chó lợn. Mụ đàn bà lăng loàn ấy, đáng phải bị dìm chết. Ngươi hãy thi hành ngay lệnh của ta. Còn Mỹ Đường, ta nể tình anh trai mà tha cho nó, nhưng từ nay, ta không muốn nhìn thấy nó nữa". Một số nghiên cứu cho rằng chính Minh Mạng là người đã vu oan cho chị dâu và cháu để triệt hạ dòng trưởng, bảo đảm ngai vàng cho mình.
Theo một số tài liệu khác thì để thực thi lệnh của nhà vua, Hoàng thái phi Tống Thị Quyên bị mấy tên lính canh áp giải dẫn đi trong bộ dạng tóc tai rũ rượi. Bà bị giam trong một phòng riêng, không bị xiềng xích, được ăn uống đầy đủ, có giường nệm tử tế, có nước tắm rửa và bô để đi đại tiểu tiện. Thế nhưng, bà hết sức đau khổ vì bị buộc tội thông dâm với con ruột. Bà không được bày tỏ kêu oan, mà chỉ có mỗi một việc phải thừa nhận tội lỗi của mình, để rồi sau đó, bị "xử" dìm nước cho chết.
Mỹ Đường, con của Hoàng tử Cảnh đã phải giao trả hết ấn tín và dây thao, đồng thời bị giáng xuống làm thứ dân, con trai con gái chỉ được biên chép phụ ở phía sau sổ tôn thất.
Luật nay: Đó là hành vi vu khống
Sách Việt sử giai thoại có lời bàn: "Thời ấy, có hai tội thuộc hàng đại ác không thể tha, ấy là bất trung và thất đức. Bất trung thì con trai trưởng của Hoàng tử Cảnh chẳng có biểu hiện gì, vậy thì Minh Mạng muốn được yên vị trên ngai, ắt phải khép Mỹ Đường vào tột thất đức là thông dâm với mẹ. Ôi, giá mà Mỹ Đường chẳng phải cháu đích tôn của Gia Long thì đời ông sẽ êm thấm biết ngần nào". Một số ý kiến cho rằng, Minh Mạng vu oan cho chị dâu và cháu để triệt hạ dòng trưởng, bảo đảm ngai vàng cho mình... Không có cớ gì để triệt hạ con cháu anh cả, Minh Mạng phải dựng nên vụ án loạn luân này để lấy lý do tế nhị mà giải quyết êm thấm trong nội bộ hoàng gia, đỡ bị bàn tán.
Nhưng lúc đó thì vua Minh Mạng cũng không bị ảnh hưởng gì từ việc vu oan cho người thân của mình phạm vào một tội mà ngày đó là hàng đại ác không thể tha thứ. Nếu như sự việc đó xảy ra vào thời nay thì sẽ không có một cái chết oan ức cho Tống Thị Quyên. Xét tính chất của vụ án và chiếu theo những quy định trong Bộ luật Hình sự ngày nay thì Minh Mạng đã phạm tội vu khống theo quy định tại Điều 122. Theo đó, vu khống "là hành vi bịa đặt, loan truyền những điều mà người loan truyền biết rõ là bịa đặt nhằm xúc phạm danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác hoặc bịa đặt là người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền".
Người có hành vi bịa đặt, loan truyền những điều này sẽ bị xử phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm. Người phạm tội trong các trường hợp sau: a) có tổ chức; b) lợi dụng chức vụ, quyền hạn; c) đối với nhiều người; d) đối với ông, bà, cha, mẹ, người dạy dỗ, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh cho mình; đ) đối với người thi hành công vụ; e) vu khống người khác phạm tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng, sẽ bị phạt tù từ 1 năm đến 7 năm.
Tường Linh
