Bất cập dự án BOT: “Khi chim sẻ hoang mang thì đại bàng cũng lo lắng”

Bộ GTVT đang làm việc với nhà đầu tư 8 dự án BOT

Sáng 7/11, tham gia tranh luận với Bộ trưởng Bộ GTVT, đại biểu Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) tranh luận về giải pháp cho 8 dự án BOT thua lỗ là sẽ giảm lợi nhuận chủ đầu tư, đàm phán giảm lợi nhuận vốn của ngân hàng.

Ông Huân cho rằng đây sẽ là cuộc đàm phán không cân bằng vì bản chất của ngân hàng là kinh doanh vốn, nếu giảm lợi nhuận thì họ có đứng vững được hay không.

Với doanh nghiệp, ông Huân cho rằng, doanh nghiệp bỏ tiền đồng lấy tiền hào là kỳ vọng vào lợi nhuận trong tương lai. Nay yêu cầu họ giảm lợi nhuận sẽ ảnh hưởng đến niềm tin. "Chim sẻ mà hoang mang thì đại bàng cũng lo lắng", ông Huân nói.

Để giải quyết vấn đề này, đại biểu đoàn Bình Dương đề nghị nên dùng ngân sách được phân bổ cho ngành GTVT để cơ cấu, hỗ trợ các dự án phải dừng kinh doanh sớm. Trường hợp ngân sách không đủ một lần thì có lộ trình làm trong nhiều năm. “Chúng ta cần công bố lộ trình xử lý để nhân dân yên tâm, còn hơn là yên lặng, không giải trình, giải thích”, ông Huân nói.

Trả lời, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết 8 dự án BOT đang được Bộ GTVT làm việc sát sao với nhà đầu tư, ngân hàng "trên cơ sở đàm phán bởi đây là hợp đồng ký giữa hai bên", nguyên tắc là lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ. Các cơ quan đang nghiên cứu để nhà đầu tư thu hồi được vốn.

"Không thể ấn định rằng nhà đầu tư không có lãi hay ngân hàng phải miễn lãi toàn bộ", ông Thắng nói và đề xuất dùng ngân sách mua lại 5 dự án, còn 3 dự án được hỗ trợ dưới 50% theo quy định pháp luật.

Trước đó, Bộ GTVT đã đàm phán với nhà đầu tư, ngân hàng bố trí vốn nhà nước để thanh toán cho nhà đầu tư, chấm dứt hợp đồng trước hạn đối với 5 dự án; sửa đổi hợp đồng, bổ sung vốn nhà nước đối với 3 dự án. 5 dự án dự kiến chấm dứt hợp đồng BOT trước hạn gồm: Tuyến tránh phía Tây Tp.Thanh Hóa; cầu đường sắt Bình Lợi; đường Thái Nguyên - Chợ Mới và cải tạo nâng cấp quốc lộ 3; đường Hồ Chí Minh; cải tạo quốc lộ 91 Tp.Cần Thơ.

3 dự án dự kiến sửa đổi hợp đồng, bổ sung vốn nhà nước gồm: BOT cầu Ba Vì - Việt Trì; BOT cầu Thái Hà và BOT hầm Đèo Cả. Dự kiến, nguồn vốn Nhà nước để xử lý 8 dự án BOT thua lỗ khoảng 10.340 tỷ đồng.

Đánh giá mức độ sụt giảm doanh thu của các dự án BOT

Đặt câu hỏi cho Bộ trưởng GTVT, đại biểu Nguyễn Thị Minh Trang (đoàn Vĩnh Long) nhắc lại phát biểu của Bộ trưởng trong kỳ họp trước đó cho biết Bộ đang nghiên cứu lấy cát biển làm vật liệu đắp nền đường.

Bà Trang đặt câu hỏi tình hình triển khai đến nay thế nào và việc sử dụng cát biển thay thế cát sông trong giải quyết nhu cầu cấp bách về nguồn nguyên liệu cung cấp cho dự án cao tốc Bắc Nam có khả thi không?

Nữ đại biểu Nguyễn Thị Minh Trang cũng dẫn thông tin dự báo sau khi hoàn thành và đưa vào khai thác các dự án thành phần cao tốc Bắc Nam, các dự án thành phần BOT sẽ bị san tải lưu lượng. Điều này ảnh hưởng lớn đến phương án tài chính của các nhà đầu tư.

Bà Trang đề nghị Bộ trưởng GTVT cho biết có bao nhiêu dự án BOT bị ảnh hưởng và giải pháp đảm bảo hài hòa lợi ích Nhà nước, người dân và doanh nghiệp.

Trả lời, Bộ trưởng GTVT cho biết để đáp ứng nhu cầu cát đắp nền cho các dự án giao thông đặc biệt ở khu vực ĐBSCL, tháng 3 vừa qua, Thủ tướng đã giao Bộ GTVT phối hợp Bộ TN&MT triển khai nghiên cứu việc thí điểm cát biển làm vật liệu xây dựng cho hạ tầng giao thông và xây dựng. Sau thời điểm đó, Bộ đã thành lập tổ triển khai thực hiện.

Sau khi thực hiện thí điểm cát biển ở trên các công trình giao thông tại ĐBSCL, Bộ trưởng Thắng cho biết kết quả nghiên cứu cho thấy chất lượng vật liệu cát biển đang thí điểm đạt yêu cầu về vật liệu đắp nền cũng như các chỉ tiêu về sức tải, độ ổn định của công trình sử dụng cát biển làm nền đường, có giá trị tương tự cát sông, hiện chưa có biểu hiện ảnh hưởng đến môi trường như cây trồng, vật nuôi.

Theo yêu cầu của các chuyên gia, mở rộng cát biểu thí điểm ra các môi trường khác nhau như Hải Phòng, Bà Rịa - Vũng Tàu, để trên cơ sở đó nghiên cứu toàn diện hơn.

Dự kiến tháng 12, hội đồng sẽ họp và có đánh giá tổng kết dự án cát biển, trên cơ sở đó Bộ GTVT sẽ phối hợp xây dựng quy chuẩn, tiêu chuẩn, mở rộng thí điểm với một số dự án đường cao tốc cũng như cho phép sử dụng cát biển làm vật liệu san lấp.

Dù vậy, Bộ trưởng GTVT cho biết việc khai thác cát biển vẫn cần đảm bảo khai thác nhưng phải bền vững, không ảnh hưởng môi trường.

Về các dự án BOT, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết có một số dự án BOT dọc quốc lộ 1 bị ảnh hưởng, Bộ chủ động đánh giá nhận diện ngay từ khi triển khai giai đoạn 2 của cao tốc Bắc Nam phía Đông.

Qua theo dõi, khi khánh thành 2 dự án cao tốc QL45- Nghi Sơn và Phan Thiết - Dầu Giây - Vĩnh Hảo, có dự án BOT ở Đồng Nai sụt giảm 86% doanh thu, một dự án ở Phan Thiết 77%.

"Cái này dễ hiểu vì khi có cao tốc mới, đi nhanh, thuận tiện, không ùn tắc mà lại không mất phí thì đương nhiên người ta phải dồn ra. Đây là vấn đề Bộ đã nhận diện, đang trình Chính phủ và sắp tới trình Quốc hội ban hành các chính sách về thu phí trên đường cao tốc nhà nước đầu tư, để đảm bảo lưu lượng hài hòa giữa các tuyến đường và hiệu quả cho các dự án BOT", ông Thắng nói.

Bộ trưởng GTVT cho biết dự kiến thời gian tới có 14 dự án BOT bị ảnh hưởng và phân lưu. Do vậy, Bộ đang tiếp tục theo dõi sát sao đánh giá mức độ sụt giảm doanh thu và hợp đồng BOT ký kết, để Bộ có kiến nghị đề xuất sửa đổi.