Mới đây, tại văn bản báo cáo Chính Phủ về tình hình triển khai dự án thu phí không dừng, bộ GTVT đã chỉ ra hàng loạt những điểm còn vướng mắc của dự án
Theo báo cáo của bộ GTVT, đến thời điểm hiện tại, giai đoạn 1 của dự án có tổng số 44 trạm, bao gồm 26 trạm trên Quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên (đã lắp đặt và vận hành thương mại) và 18 trạm trên các tuyến cao tốc và các Quốc lộ khác được bổ sung vào dự án (vận hành thương mại được 4 trạm và 14 trạm còn lại đang triển khai trong năm nay).
Dự án giai đoạn 2 có tổng số 33 trạm, bao gồm 10 trạm trên Quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên và 23 trạm trên các tuyến cao tốc và các Quốc lộ khác dự kiến sẽ lắp đặt và vận hành các trạm trong năm 2019.
Bộ GTVT cũng cho biết, hiện dự án đang gặp nhiều vướng mắc về lượng phương tiện dán thẻ thu phí tự động và sử dụng dịch vụ thấp, thói quen sử dụng tiền mặt của người dân và kết nối liên thông giữa tài khoản giao thông và ngân hàng còn hạn chế.
Bộ GTVT quyết tâm sẽ hoàn thành dự án trạm thu phí không dừng đúng theo tiến độ theo chỉ đạo của Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ.
Cụ thể, hiện mới chỉ có khoảng 700.000 trong tổng số trên 3,5 triệu phương tiện trong cả nước dán thẻ; tỷ lệ người trả phí tự động tại các trạm vẫn còn thấp, đạt khoảng trên 30% lượng phương tiện đã dán thẻ.
Nguyên nhân của tình trạng trên được bộ GTVT lý giải là do chủ phương tiện vẫn có thói quen sử dụng tiền mặt trong khi việc thanh toán, nộp và quản lý tài khoản giao thông chưa được thuận tiện cho người sử dụng dẫn đến chưa khuyến khích được người dân tham gia dịch vụ.
Bên cạnh đó, hiện chưa có quy định bắt buộc phương tiện không dán thẻ không được đi vào làn thu phí tự động, dẫn đến việc có phương tiện dán thẻ đi qua làn ETC vẫn phải dừng chờ phương tiện chưa dán thẻ, chưa phát huy hiệu quả của việc sử dụng dịch vụ thu phí không dừng nên chưa khuyến khích được các phương tiện dán thẻ.
Đồng thời, do quy định về trình tự, thủ tục triển khai lựa chọn nhà đầu tư dự án PPP mất nhiều thời gian dẫn đến thời gian tổ chức lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án giai đoạn 2 đến thời điểm này mới hoàn thành. Tiến độ triển khai các tuyến cao tốc do Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc VN (VEC) quản lý còn nhiều vướng mắc do chưa xác định được nguồn vốn đầu tư hệ thống thiết bị ETC. Đồng thời, việc chuyển VEC về Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước, trong khi quy định pháp luật về phân cấp, phân quyền chưa rõ ràng cũng ảnh hưởng đến tiến độ các dự án cao tốc do VEC quản lý.
Bộ GTVT cho rằng, tiến độ triển khai các tuyến cao tốc do Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc VN (VEC) quản lý còn nhiều vướng mắc do chưa xác định được nguồn vốn đầu tư hệ thống thiết bị ETC.
Một lí do khác được bộ GTVT đưa ra là do các hợp đồng BOT đã ký trước đây không có chủ trương áp dụng thu phí không dừng, để triển khai hệ thống ETC cần ký phụ lục hợp đồng BOT đối với tất cả các nhà đầu tư BOT. Hơn nữa, hệ thống thu phí tự động không dừng áp dụng công nghệ mới, đầu tư theo hình thức PPP rất phức tạp, liên quan đến lợi ích của nhiều chủ thể nên phát sinh nhiều vướng mắc trong đàm phán làm ảnh hưởng đến tiến độ dự án.
Để đẩy nhanh tiến độ triển khai thu phí tự động không dừng, bộ GTVT kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và Uỷ ban Nhân dân các tỉnh, thành phố thực hiện việc dán thẻ đầu cuối và sử dụng dịch vụ ETC đối với các phương tiện thuộc diện thu phí do bộ, ngành, địa phương quản lý.
Bộ GTVT sẽ đôn đốc, chỉ đạo các nhà đầu tư BOT bàn giao trạm đang thu phí cho nhà cung cấp dịch vụ để thực hiện thu phí ETC; dừng thu phí khi nhà đầu tư BOT không ký phụ lục hợp đồng BOT với bộ về triển khai dịch vụ thu phí không dừng, hợp đồng dịch vụ với nhà cung cấp dịch vụ... trước ngày 31/8/2019 và không triển khai dịch vụ thu phí không dừng tại trạm thu phí trước ngày 31/12/2019.
Bộ GTVT cũng kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo ban hành các quy định nghiêm cấm các phương tiện chưa dán thẻ đi vào các làn ETC và chỉ được đi làn thu phí một dừng hoặc làn thu phí hỗn hợp; công khai, minh bạch công tác thu phí thông qua kết nối, cung cấp dữ liệu thu phí ETC nếu các bộ, ngành có nhu cầu và có đề xuất được kết nối để theo dõi, giám sát hoạt động thu phí.
Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn, kiểm tra giám sát nhà cung cấp dịch vụ thu phí thực hiện các quy định pháp luật trong lĩnh vực ngân hàng đối với việc thanh toán dịch vụ thu phí tự động không dừng; chỉ đạo Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) tiếp tục giải ngân cho dự án thu phí tự động không dừng để hoàn thành đúng tiến độ.
Bộ GTVT kiến nghị bộ Công an chỉ đạo cục CSGT yêu cầu các chủ phương tiện phải dán thẻ đầu cuối cho phương tiện tại lần kiểm định gần nhất, tại các đại lý của nhà cung cấp dịch vụ thu phí. Đối với các phương tiện chưa dán thẻ đầu cuối hoặc chưa thanh toán qua tài khoản giao thông phải nghiêm túc không đi vào làn thu phí tự động không dừng tại trạm thu phí và chỉ được phép đi làn thu phí một dừng hoặc làn thu phí hỗn hợp nếu có. Bên cạnh đó, xử lý nghiêm các chủ phương tiện qua trạm thu phí có biểu hiện gây rối, không hợp tác.
Đối với các dự án tuyến cao tốc, bộ GTVT kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Ủy ban Quản lý vốn nhà nước đôn đốc Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc VN (VEC) đẩy nhanh tiến độ triển khai hệ thống thu phí tự động không dùng tại các dự án cao tốc do VEC quản lý đảm bảo tiến độ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, kết nối liên thông với hệ thống thu phí tự động do bộ GTVT đang triển khai.
Nguyễn Lâm
