Thủ tướng Anh Keir Starmer tuyên bố rằng vào Chủ nhật, các nhà lãnh đạo châu Âu đã thống nhất các bước đi nhằm tăng cường nỗ lực quốc phòng và đảm bảo hòa bình tại Ukraine cũng như ổn định trên toàn châu lục. Hội nghị thượng đỉnh này được tổ chức như một động thái thể hiện sự ủng hộ đối với Tổng thống Volodymyr Zelensky.
Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng sự ủng hộ và cam kết từ phía Mỹ là yếu tố then chốt để kế hoạch này có thể triển khai thành công.
Chỉ hai ngày sau khi Tổng thống Zelensky "đối đầu" với Tổng thống Mỹ Donald Trump và cắt ngắn chuyến thăm Washington, nhà lãnh đạo Ukraine đã được đón tiếp nồng nhiệt tại London. Các nhà lãnh đạo lần lượt ôm để chào ông và cam kết ủng hộ Kiev.
Hội nghị tại Lancaster House ở trung tâm London diễn ra với chủ đề "Bảo vệ tương lai của chúng ta", có sự tham dự của các lãnh đạo từ Ukraine, Pháp, Đức, Đan Mạch, Ý, Hà Lan, Na Uy, Ba Lan, Tây Ban Nha, Canada, Phần Lan, Thụy Điển, Cộng hòa Séc và Romania cũng như Bộ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa và Tổng thư ký NATO Mark Rutte cũng có mặt tại hội nghị.
Phát biểu trong cuộc họp báo sau hội nghị, Thủ tướng Starmer tuyên bố rằng các đồng minh phương Tây của Ukraine sẽ tiếp tục viện trợ quân sự để đảm bảo một nền hòa bình lâu dài, qua đó duy trì tự do và chủ quyền của Ukraine.
Ông cũng nhắc lại cam kết của Vương quốc Anh, sẵn sàng "đưa quân ra chiến trường và điều động máy bay", nếu cần thiết để bảo vệ Ukraine, đồng thời kêu gọi thành lập một "liên minh sẵn sàng chiến đấu" của các quốc gia có cùng quan điểm.
Châu Âu phải gánh vác phần lớn trách nhiệm, nhưng cần có sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ Hoa Kỳ, ông Starmer nhấn mạnh.
Các nhà lãnh đạo tại Lancaster House hôm Chủ Nhật. (Ảnh: Javad Parsa/Reuters qua The Guardian)
Cuộc họp thất bại tại Nhà Trắng và sự thay đổi chính sách của Mỹ
Hội nghị thượng đỉnh ở London diễn ra chỉ hai ngày sau một cuộc gặp đầy căng thẳng tại Phòng Bầu dục, nơi Tổng thống Mỹ Donald Trump và Phó Tổng thống JD Vance đã chỉ trích Tổng thống Zelensky vì cho rằng ông không bày tỏ đủ sự biết ơn đối với sự hỗ trợ của Mỹ.
Hai nhà lãnh đạo Mỹ cáo buộc Tổng thống Ukraine là thiếu tôn trọng sau khi ông kêu gọi Washington thúc đẩy một giải pháp ngoại giao với Nga. Hai bên cũng không ký thỏa thuận về tài nguyên khoáng sản – một thỏa thuận mà Kiev hy vọng sẽ thúc đẩy ông Trump hỗ trợ mạnh mẽ hơn cho Ukraine trong cuộc xung đột với Nga.
Cuộc gặp đã khiến nhiều nhà quan sát chính trị sửng sốt, khi nó phơi bày một sự thay đổi đáng kể trong chính sách đối ngoại của Mỹ đối với Nga.
Châu Âu tăng cường năng lực quốc phòng và củng cố cho Ukraine
Sau hội nghị, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nhấn mạnh rằng châu Âu cần đưa Ukraine vào một vị thế vững chắc, bao gồm nâng cao khả năng phục hồi về kinh tế, năng lượng và quân sự.
Bà cũng nhấn mạnh "tầm quan trọng" của việc cung cấp các bảo đảm an ninh cho Ukraine, nhằm biến quốc gia này thành "một con nhím thép".
Bên cạnh đó, bà kêu gọi tăng cường tái vũ trang cho Liên minh châu Âu và thúc đẩy một "làn sóng gia tăng chi tiêu quốc phòng", nhằm đáp ứng tình hình địa chính trị mới.
"Chúng ta thực sự cần đẩy nhanh tiến độ và sẵn sàng cho những tình huống tồi tệ nhất", bà nói. Ba Von der Leyen cũng tuyên bố sẽ trình bày một kế hoạch quốc phòng "toàn diện" trước các nhà lãnh đạo EU tại hội nghị thượng đỉnh khẩn cấp ở Brussels diễn ra vào ngày 6/3 tới đây.
Liên minh châu Âu - Mỹ và vai trò của Anh, Ý
Trước thềm hội nghị tại Lancaster House, Thủ tướng Starmer đã có cuộc họp song phương với Thủ tướng Ý Giorgia Meloni tại số 10 Downing Street. Thủ tướng Meloni hiện là nhà lãnh đạo châu Âu có mối quan hệ thân thiết nhất với Tổng thống Donald Trump.
Cả hai nhà lãnh đạo tái khẳng định sự ủng hộ đối với Ukraine, nhấn mạnh rằng "Anh và Ý sẽ sát cánh với Ukraine cho đến khi đạt được mục tiêu", theo tuyên bố chính thức sau cuộc họp.
Sau cuộc gặp, Thủ tướng Meloni tuyên bố rằng Anh và Ý có thể "xây dựng cầu nối" giữa châu Âu và Mỹ, nhằm hàn gắn những rạn nứt ngày càng gia tăng sau cuộc gặp giữa ông Trump và ông Zelenskyy.
"Tôi cho rằng điều quan trọng là phải tránh nguy cơ phương Tây bị chia rẽ. Và tôi tin rằng Anh, Ý có thể đóng một vai trò quan trọng trong vấn đề này", Thủ tướng Meloni nhấn mạnh về sự cần thiết của việc duy trì sự đoàn kết của phương Tây.
"Tôi đã đề xuất một cuộc họp giữa các nhà lãnh đạo Mỹ và châu Âu, bởi vì nếu chúng ta bị chia rẽ, tất cả chúng ta sẽ yếu đi. Cả hai nước chúng tôi đều có tư duy đột phá và tôi chắc chắn rằng chúng tôi có thể làm tốt hơn trong các vấn đề như an ninh, quốc phòng, năng lượng và chống nhập cư bất hợp pháp cũng như nạn buôn người", bà nói thêm.
Bảo đảm an ninh cho vùng Baltic và Ukraine
Vào buổi sáng trước hội nghị, Thủ tướng Starmer cũng đã có cuộc thảo luận qua cầu truyền hình với Tổng thống Estonia Alar Karis, Thủ tướng Latvia Evika Siliņa và Tổng thống Lithuania Gitanas Nausėda. Ông nhấn mạnh mục tiêu của mình là đảm bảo một nền hòa bình lâu dài cho Ukraine, gắn liền với các đảm bảo an ninh mạnh mẽ.
Tổng thống Lithuania Gitanas Nausėda kêu gọi Mỹ và Ukraine "trở lại bàn đàm phán cùng với châu Âu", đồng thời ủng hộ ý tưởng thành lập "lực lượng gìn giữ hòa bình châu Âu" như một phần trong các đảm bảo an ninh dành cho Ukraine.
"Chúng ta không được tiếc công sức để duy trì mối quan hệ vững chắc giữa hai bờ Đại Tây Dương", ông Nausėda nhấn mạnh.
Lê Anh (Theo Euronews, Nypost)
