Đến khi người anh trai có vợ, nghe lời vợ việc nặng nhọc trong nhà đều giao cho em trai. Được một thời gian, người em cũng lập gia đình. Anh nghe lời vợ, vội cho em ra ở riêng, giữ lại phần lớn gia sản cha mẹ để lại cho.
Hai vợ chồng người em tuy sớm hôm làm lụng vất vả nhưng thương yêu nhau nên không ngại khi phải ra ở một túp lều lụp xụp ở cuối làng. Mảnh đất của họ có một cây khế ngọt, quả sai lúc lỉu. Hai vợ chồng hết sức chăm bón cho cây khế, hi vọng khi thu hoạch sẽ có được một khoản nho nhỏ.
Sắp tới lúc thu hoạch thì một hôm có một con chim rất lớn bay đến ăn khế, hai vợ chồng người em xót ruột nhưng không nỡ đuổi đi. Cứ thế gần một tháng trời, cây khế của họ vơi dần quả, người em mới nói với chim: "Chim ơi, chim ăn như thế thì vợ chồng tôi còn gì thu hoạch nữa". Chim mới nghển cổ đáp: "Ăn một quả, trả cục vàng! May túi ba gang, đem đi mà đựng", nói rồi vỗ cánh bay đi.
Hai vợ chồng người em làm theo lời chim, may đúng một cái túi, ngang dọc đúng ba gang. Sáng hôm sau, y lời con chim đến sớm đưa người em đi lấy vàng. Anh mang theo túi ba gang ra, bám chặt vào cổ chim. Chim mới vỗ cánh bay lên trời, bay mãi, bay qua cả một vùng biển rộng rồi đáp tới một hòn đảo ở ngoài khơi. Khi chim đáp xuống một cái hang, bảo người em đi vào, muốn lấy thứ gì cứ việc. Lạ thay, ngay cửa hang đã thấy những thứ đá quý trong như thuỷ tinh và hổ phách đủ màu. Đất đá trong hang cũng toàn bằng vàng, bạc, kim cương. Người em vội nhặt lấy, cho vào đầy túi ba gang rồi trở ra tìm con chim lớn trở về. Từ đó hai vợ chồng người em trở nên giàu có, nổi tiếng trong vùng.
Tiếng đồn bay đến tai vợ chồng người anh. Không giấu được lòng tham, họ vội vã tìm đến nơi dò xét. Khi biết đúng như lời đồn, họ vội gạ gẫm, ép vợ chồng người em đổi toàn bộ gia sản của mình để lấy túp lều và cây khế. Thương anh nên người em cũng đồng ý. Từ ngày có cây khế, hai vợ chồng người anh hàng ngày cứ nằm khểnh dưới gốc cây chờ con chim lớn đến ăn quả. Tới một hôm, thấy có luồng gió mạnh tạt vào nhà, hai vợ chồng hí hửng chạy ra sân thì thấy quả nhiên là con chim lớn. Lần này con chim cũng hứa trả vàng cho hai vợ chồng như với người em. Hai vợ chồng đã chuẩn bị sẵn một cái túi to gấp ba lời chim hứa, chỉ chờ chim đến đưa đi.
Ngày tiếp theo, khi chim đưa ra đảo, người anh tham lam nhét thật đầy cái túi của mình, lại còn dắt thêm rất nhiều vàng bạc ở trên người. Vì phải chở quá nặng, chim bay chậm, cứ chốc chốc lại sa xuống. Đến giữa biển, chim đề nghị người anh bỏ lại một ít vàng bạc nhưng y không nghe theo. Được thêm một đoạn nữa, có cơn gió lớn thốc qua, chim bị hất cánh, nghiêng người khiến người anh cùng túi vàng bị rơi tòm xuống biển, bị những con sóng nhấn chìm trong phút chốc. Người vợ tham lam của anh ta ở nhà cứ chờ mãi không thấy chồng về, sau cùng chết đói, chết khát bên gốc khế.
Luật nay: Kẻ tham lam sẽ bị khởi kiện
Trong vụ án cây khế, nếu gạt đi lớp vỏ dày đặc của cổ tích, khi áp dụng vào luật hiện hành, chúng ta có thể thấy rõ có hai vụ việc cần được đem ra xem xét.
Vụ việc thứ nhất: Khi cha mẹ mất đi không có để lại di chúc nên theo điểm a khoản 1 Điều 675 bộ luật Dân sự, tài sản cha mẹ để lại sẽ được chia đều cho hai anh em. Trên thực tế, người anh trai đã chiếm phần lớn số tài sản đáng lẽ được phân chia cho cả hai anh em vì vậy, để bảo vệ quyền lợi của mình, người em có quyền khởi kiện để đòi lại số tài sản mà mình đáng được nhận. Toà sẽ căn cứ theo quy định của pháp luật để phân chia lại cho đúng.
Vụ việc thứ hai: Ngay từ đầu con chim lớn đã thoả thuận với người anh sẽ trả số tiền tương ứng với số khế chim đã ăn vừa đúng túi ba gang. Tuy nhiên, người anh vì tham lam đã may chiếc túi lớn gấp 3 lần để đựng vàng. Như vậy, bản thân anh ta đã vi phạm giao ước với chú chim. Điểm c khoản 2 Điều 435 bộ luật Dân sự quy định trách nhiệm do giao vật không đúng số lượng như sau: trường hợp bên bán giao ít hơn số lượng đã thoả thuận thì bên mua có quyền huỷ bỏ hợp đồng và yêu cầu bồi thường thiệt hại.
Việc cố ý vi phạm khiến người anh đã phải trả một cái giá đắt bằng sinh mạng mình, đây là cách dân gian gọi là "xử" theo "luật trời". Nếu không mất mạng, theo luật hiện nay, anh ta cũng khó lòng tránh khỏi việc kiện tụng.
Hón Thỵ
