Quan Vũ là một trong những nhân vật lịch sử của Trung Quốc được biết đến nhiều nhất ở khu vực Đông Á, hình tượng của ông đã được tiểu thuyết hóa trong Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung và sau này được khắc họa trong các dạng hình nghệ thuật như kịch, chèo, tuồng, phim ảnh... Quan Vũ được miêu tả có khuôn mặt đỏ như gấc, mắt phượng mày tằm, râu dài hai thước, tay cầm Thanh Long Yển Nguyệt đao cưỡi trên ngựa Xích Thố, dáng vẻ oai phong lẫm liệt, tính tình hào hiệp, trượng nghĩa, sức chiến đấu mạnh mẽ địch vạn người.
Quan Vũ.
Tuy vậy, năng lực thực của ông trong lịch sử có khác biệt rất lớn so với những thông tin được chuyển tải trong tiểu thuyết Tam quốc diễn nghĩa của tác giả La Quán Trung.
Tam quốc diễn nghĩa hồi 25 có đoạn tả Quan Vũ chém Nhan Lương - “Quan Công nhảy lên ngựa, cầm Thanh Long Đao phi xuống núi, xông thẳng vào thế trận của địch. Quân Hà Bắc bị rẽ đôi như sóng nước. Quan Công xông thẳng vào Nhan Lương. Nhan Lương thấy Quan Công lao tới, đang định cất tiếng hỏi thì ngựa Xích Thố đã tới trước mắt. Nhan Lương không kịp trở tay, bị Vân Trường vung đao đâm ngã xuống ngựa, cắt lấy thủ cấp treo lên cương ngựa. Quan Công thu đao rút về, như vào chỗ không người”.
Màn Quan Vũ trảm Nhan Lương được đánh giá là giống như một trận “lôi đài tỷ võ dân gian”. Bởi lẽ trước đó, các danh tướng khác so tài võ nghệ cùng Nhan Lương đều thất bại. Danh sách bại tướng của Nhan Lương lần lượt phải kể đến: Tống Hiến, Ngụy Tục, Tử Hoàng… Cuối cùng mới đến Quan Vũ ra trận “tỏa sáng”, một đao chém bay đầu Lương.
Sức mạnh thực của Quan Vũ
Trên thực tế, trận Bạch Mã giữa lực lượng Tào Tháo và Viên Thiệu hoàn toàn không đơn giản là mô hình đơn đả độc đấu - tướng chọi tướng - như tiểu thuyết Tam quốc diễn nghĩa mô tả, mà là cuộc tác chiến quân đội quy mô lớn.
Trong Tam quốc chí - Thục thư - Quan Trương Mã Hoàng Triệu truyện của sử gia Trần Thọ cũng ghi lại sự kiện Quan Vũ chém Nhan Lương.
“Quan Vũ thấy Nhan Lương, bèn thúc ngựa đâm Lương giữa vạn quân, chém đầu Lương. Chư tướng của Viên Thiệu không thể ngăn cản, để Vũ phá vây Bạch Mã. Tào Công (Tào Tháo) lập tức phong Quan Vũ làm Hán Thọ Đình Hầu”.
Quan Vũ mạnh mẽ, thiện chiến.
Trên thực tế, nhân vật Nhan Lương trong lịch sử không xuất hiện trong vai trò một “võ lâm cao thủ”, mà là một tướng chỉ huy quân sự.
Dù sử sách Trung Quốc có ghi chép rằng Nhan Lương “kiêu dũng”, song nhiệm vụ của Lương càng thiên về chỉ huy tập kích, bày binh bố trận, vây thành và công thành.
Chiến dịch Bạch Mã là một cuộc chiến theo mô hình tập kích - chi viện, cuối cùng diễn biến thành cuộc đối đầu trực diện giữa 2 phe.
Tình thế đương thời vốn không cho phép Tào Tháo năm lần bảy lượt cử các đại tướng ra thách đấu với Nhan Lương, mà bản thân Lương cũng không hao phí thời gian chỉ để... khoe khoang võ nghệ.
Về phía quân Tào, Quan Vũ là một trong những quan chỉ huy của quân chi viện, mục tiêu rõ ràng không phải tham chiến để tỷ võ cùng Nhan Lương, mà là đột phá phòng tuyến quân sự do Lương chỉ huy.
Dựa trên ghi chép của Trần Thọ trong Tam quốc chí có thể thấy, Quan Vũ đã nhìn thấy tư lệnh Nhan Lương trong cuộc hỗn chiến và quyết đoán đưa ra quyết định tấn công “sở chỉ huy” của địch.
Vì vậy mới có màn Quan Vũ đơn thương độc mã xông vào trận địch. Trong quá trình này, nhiệm vụ của Quan Vũ vô cùng phức tạp.
Dù Trần Thọ không tả kỹ tình hình lúc đó, nhưng bên cạnh việc cần vượt qua nhiều lớp phòng ngự của trọng binh, Quan Vũ còn phải tự bảo vệ bản thân trước đội cung nỏ binh của phe Viên Thiệu.
Thực tế lịch sử cho thấy năng lực tác chiến quân sự và kỹ năng cá nhân của Quan Vũ còn đáng gờm hơn nhiều so với những gì Tam Quốc diễn nghĩa mô tả về ông.
Thực tế lịch sử cho thấy năng lực tác chiến quân sự và kỹ năng cá nhân của Quan Vũ còn đáng gờm hơn nhiều so với những gì Tam quốc diễn nghĩa mô tả về ông.
Điểm vượt trội của Quan Vũ là chỉ dựa vào năng lực chiến đấu cá thể, trong điều kiện không có “hỏa tiễn” yểm trợ, thậm chí không có cả quân nghi binh, ông không chỉ lọt vào tận “sở chỉ huy” địch, mà còn chém được quan chỉ huy Nhan Lương.
Ngoài ra, ngựa của Quan Vân Trường vào thời điểm đó không phải Xích Thố, bởi theo sử liệu để lại, Xích Thố đã chết từ trước đó rất lâu.
Quân đội của Nhan Lương chắc chắn cũng không yếu kém trong lĩnh vực phòng ngự. Khi Quan Vũ phát động tấn công nhằm vào họ, tiền tuyến sẽ gửi về cảnh báo cho Nhan Lương.
Như vậy, có thể thấy rõ bối cảnh cuộc đột kích của Quan Vũ: đối phương có “vạn quân”, tác chiến hợp lý và luôn ở vào thế thượng phong cho tới thời điểm đó, đủ thấy màn độc diễn của Quan Vũ xứng đáng là “tuyệt phẩm”.
Từ điểm này có thể xác định, năng lực chiến đấu thực tế của Quan Vũ trong lịch sử còn “nguy hiểm” hơn những gì tiểu thuyết mô tả.
Việc Tào Tháo lập tức phong Hầu cho Quan Vũ, do đó cũng không có gì khó hiểu.
Kỳ thực, trong lịch sử Tam quốc, những sự kiện như trên cực hiếm xuất hiện.
Hệ thống phòng ngự của các lực lượng quân đội tất nhiên không phải để “làm cảnh”, và nếu không phải là Quan Vũ trong tình huống đó mà là một viên tướng khác, thì chắc hẳn đã vong mạng dưới loạn tiễn ngay từ đầu.
Võ công thật của Quan Vũ còn đáng sợ hơn trên phim.
Việc Quan Vũ đơn thương độc mã đột phá vòng vây chém Nhan Lương có thể coi là kỳ tích anh hùng, gần như không có khả năng tái hiện.
Quan Vũ (? - 220) tự Vân Trường là vị tướng nổi tiếng thời Tam quốc. Ông là người đã góp công vào việc thành lập nhà Thục Hán, với vị hoàng đế đầu tiên là Lưu Bị. Mặc dù không được các tài liệu chính thống xác nhận, ông thường được cho là anh em kết nghĩa với Lưu Bị và Trương Phi, và là người đứng đầu trong số ngũ hổ tướng của nhà Thục Hán gồm: Quan Vũ, Trương Phi, Triệu Vân, Mã Siêu và Hoàng Trung.
Quốc Tiệp
